Η κατανόηση της συσχέτισης της παχυσαρκίας με τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο νόσησης, όπως ο καρκίνος, είναι απαραίτητη για τις συστάσεις δημόσιας υγείας. Η Παθολόγος, Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής Θεοδώρα Ψαλτοπούλου συνοψίζει τα κύρια ευρήματα της μελέτης που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο έγκριτο διεθνές περιοδικό JAMA, για τη διερεύνηση της συσχέτισης μεταξύ του δείκτη μάζας σώματος που εκφράζει την παχυσαρκία και του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του γαστρεντερικού, συλλέγοντας δεδομένα από μελέτες για τον καρκίνο του προστάτη, του πνεύμονα, του παχέος εντέρου και των ωοθηκών (PLCO). Παράλληλα έγινε ανάλυση για την αξιολόγηση του κινδύνου καρκίνου του γαστρεντερικού συστήματος μεταξύ των χρηστών ασπιρίνης.
Αυτή η ανάλυση περιελάμβανε πάνω από 135.000 συμμετέχοντες με διάμεση ηλικία τα 62 έτη (50% το γυναικείο φύλο). Φάνηκε ότι:
1. Η υπερβαρότητα καθώς και η παχυσαρκία στην ενήλικη ζωή σχετίστηκαν με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου και αυξημένο κίνδυνο για όλους τους γαστρεντερικούς καρκίνους.
2. Η αύξηση του δείκτη μάζας σώματος σε υπέρβαρο ή παχύσαρκο στην μετέπειτα ενήλικη ζωή συσχετίστηκε επίσης με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου.
3. Η χρήση ασπιρίνης 3 ή περισσότερες φορές την εβδομάδα δεν τροποποίησε σημαντικά αυτή τη συσχέτιση.
Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ο τρίτος σε συχνότητα καρκίνος μεταξύ ανδρών και γυναικών στις δυτικές χώρες. Παρόλο που η έγκαιρη ανίχνευση έχει μετατοπίσει την διάγνωση του καρκίνου του παχέος εντέρου σε πρωιμότερα στάδια και παρόλο που σταθερά μειώνεται ο αριθμός των διαγνώσεων, ωστόσο εξακολουθεί να είναι εντυπωσιακός ο αριθμός ετησίως. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε ταυτόχρονη αύξηση των παραγόντων κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του γαστρεντερικού. Η χρόνια φλεγμονή που δημιουργείται λόγω της παχυσαρκίας σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο αρκετών νοσημάτων και προκαρκινικών αλλοιώσεων του γαστρεντερικού συστήματος, όπως του παγκρέατος (παγκρεατίτιδα), του οισοφάγου (οισοφαγίτιδα και οισοφάγος Barrett) και του παχέος εντέρου (ελκώδης κολίτιδα και νόσος του Crohn).
Επιπλέον, σε άλλη μελέτη (Cancer Prevention Study) διαπιστώθηκε ότι ο κίνδυνος θνησιμότητας από τον καρκίνο του γαστρεντερικού σωλήνα αυξήθηκε 2 με 4 φορές στους άνδρες με παχυσαρκία και 2 με 3 φορές μεταξύ των γυναικών με παχυσαρκία σε σύγκριση με τα άτομα με φυσιολογικό δείκτη μάζας σώματος. Σε προηγούμενες μελέτες διαπιστώθηκε ότι ο κίνδυνος αδενώματος και καρκίνου του παχέος εντέρου συσχετίστηκε με αυξημένο δείκτη μάζας σώματος. Η χρήση ασπιρίνης για την πρόληψη του καρκίνου έχει υποστηριχθεί επιδημιολογικά εδώ και δεκαετίες. Προηγούμενες δευτερογενείς αναλύσεις κατέδειξαν την αποτελεσματικότητα της ασπιρίνης στη μείωση του κινδύνου θνητότητας από καρκίνο παχέος εντέρου και καρκίνο της ουροδόχου κύστης. Ωστόσο, η επίδραση της παχυσαρκίας σε αυτή τη συσχέτιση δεν έχει οριοθετηθεί επαρκώς. Επιπλέον, οι ανανεωμένες συστάσεις του US Preventive Services Task Force (ΗΠΑ) αναφέρονται στην απόσυρση της χρήσης ασπιρίνης για την πρόληψη του καρκίνου παχέος εντέρου.
Η παχυσαρκία προκύπτει από τη συσσώρευση και αποθήκευση λιπώδους ιστού. Τα λιπώδη κύτταρα μπορούν να προκαλέσουν φλεγμονώδη απόκριση και να προάγουν
τη δυσλειτουργία των ανοσοκυττάρων μέσω της έκκρισης λιποκινών και προφλεγμονωδών κυτοκινών, οδηγώντας σε περαιτέρω μηχανιστική δυσρύθμιση. Είναι ενδιαφέρον ότι δεν συνδέονται όλοι οι καρκίνοι σημαντικά με την παχυσαρκία. Μάλλον, περιορίζεται περισσότερο σε εκείνα όπου τα καρκινικά κύτταρα αναπτύσσονται κοντά στα λιπώδη κύτταρα, πιθανώς λόγω της επίδρασης των λιπωδών κυττάρων στην ογκογένεση.
Συμπερασματικά, σύμφωνα με την μελέτη, τα άτομα που είναι υπέρβαρα και παχύσαρκα είχαν αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του γαστρεντερικού σωλήνα, υποδηλώνοντας ότι η ασπιρίνη μπορεί να μην είναι αποτελεσματική για την πρόληψη σε υπέρβαρες ή παχύσαρκες καταστάσεις. Μια υπόθεση μπορεί να είναι ότι τα άτομα με παχυσαρκία πρέπει να αυξήσουν τη συχνότητα ή τη δόση της ασπιρίνης. Ωστόσο, η αυξημένη χρήση ασπιρίνης συνοδεύεται από τους δικούς της κινδύνους, όπως η γαστρεντερική αιμορραγία. Απαιτούνται πρόσθετες μελέτες που να αξιολογούν τον αντίκτυπο της δόσης ασπιρίνης στην πρόληψη του καρκίνου, λαμβάνοντας υπόψη τον δείκτη μάζας σώματος των συμμετεχόντων ή την αύξηση βάρους, για να προσδιοριστεί καλύτερα ο ρόλος προληπτικών φαρμακευτικών παρεμβάσεων
