4ο Ετήσιο Συνέδριο ECONOMIST – Η ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ

Ζένια Σαριδάκη-Ζώρα, παθολόγος ογκολόγος, πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), διευθύντρια, Α’ Ογκολογική Κλινική Metropolitan Hospital Αθήνα & επιστημονική υπεύθυνη Ογκολογικού Τμήματος «Ασκληπιός ΔΙΑΓΝΩΣΙΣ», Κρήτη

Τις προτεραιότητες στον τομέα του καρκίνου στην Ελλάδα ανέδειξε η παθολόγος ογκολόγος, πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), διευθύντρια της Α’ Ογκολογικής Κλινικής Metropolitan Hospital, Αθήνα & επιστημονική υπεύθυνη του Ογκολογικού Τμήματος «Ασκληπιός ΔΙΑΓΝΩΣΙΣ», Κρήτη, Ζένια Σαριδάκη-Ζώρα. Συγκεκριμένα, αναφέρθηκε στην πρόσφατη υπουργική απόφαση για το Εθνικό Μητρώο Ασθενών με Νεοπλασματικές Ασθένειες, με την οποία πραγματοποιείται ένα σημαντικό βήμα προς την ψηφιοποίηση και την ολοκληρωμένη διαχείριση της πληροφορίας στον τομέα της ογκολογίας –όπως ανέφερε– και μίλησε ειδικότερα για τον Ηλεκτρονικό Φάκελο Ογκολογικού Ασθενή (ΗΦΟΑ) ως σημαντικό εργαλείο υποστήριξης στην κλινική ογκολογία. Υπογράμμισε επίσης τη σημασία της επικαιροποίησης της λίστας συνταγογραφούμενων ελέγχων βιοδεικτών, με τους οποίους καθίσταται εφικτή η εξατομικευμένη θεραπεία, όπως εξήγησε κ. Σαριδάκη. Η εδραίωση κουλτούρας και πραγματικότητας πρόληψης στην Ελλάδα βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα των προτεραιοτήτων για τον καρκίνο, καθώς η διάγνωση νέων περιπτώσεων σε αρχικά στάδια προσφέρει ιδιαίτερα υψηλές πιθανότητες αντιμετώπισης ή και πλήρους ίασης, σύμφωνα με την πρόεδρο της ΕΟΠΕ.

Επιπλέον, «η πρόσβαση των ασθενών στη θεραπεία αποτελεί θεμέλιο λίθο για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του καρκίνου. Για τον λόγο αυτόν, επιβάλλεται η απλοποίηση των διαδικασιών ηλεκτρονικής συνταγογράφησης και του συστήματος ηλεκτρονικής προέγκρισης (Σ.Η.Π.)», τόνισε –μεταξύ άλλων– η κ. Σαριδάκη. Ακόμα, έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας υπηρεσίες αλλά και στην ενίσχυση της εκπαίδευσης και την προώθηση της συνεργασίας για την έγκαιρη ανίχνευση, διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου. Κλείνοντας, η πρόεδρος της ΕΟΠΕ ανέδειξε τη σημασία της προώθησης της έρευνας στον καρκίνο, καθώς συμβάλλει καθοριστικά στην ανάπτυξη προηγμένων θεραπειών και διαγνωστικών μεθόδων προσφέροντας καινοτόμους θεραπευτικές προσεγγίσεις και βελτιώνοντας τη θεραπεία και την ποιότητα ζωής των ασθενών, όπως υπογράμμισε.

Γιώργος Καπετανάκης, πρόεδρος ΔΣ, Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ)

Τις δέκα προτεραιότητες που αναδεικνύονται στην αντιμετώπιση του καρκίνου για την τρέχουσα χρονιά επεσήμανε κατά το κλείσιμο του συνεδρίου ο πρόεδρος της Ελληνικής Ομοσπονδίας Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ) Γιώργος Καπετανάκης. Συγκεκριμένα, προέταξε την ανάπτυξη προγραμμάτων εμβολιασμού και έγκαιρης ανίχνευσης και προσυμπτωματικού ελέγχου, τη βελτίωση της πρόσβασης σε ποιοτικές καινοτόμους θεραπείες, την ανάπτυξη της ανακουφιστικής φροντίδας, καθώς επίσης και την αντιμετώπιση των ανισοτήτων και την εξασφάλιση της ισότιμης πρόσβασης στη φροντίδα του καρκίνου. Επιπλέον, ο κ. Καπετανάκης εξήρε τη σημασία της προώθησης ενός υγιεινού τρόπου ζωής, που μπορεί να μειώσει τις περιπτώσεις καρκίνου κατά 30-50%, όπως εξήγησε. Επιπλέον, «η ψυχική υγεία πρέπει να έρθει στο προσκήνιο» τόνισε ο πρόεδρος της ΕΛΛΟΚ, ενώ στις προτεραιότητες επίσης κατατάσσονται ο ψηφιακός μετασχηματισμός της ογκολογικής φροντίδας, η υποστήριξη της επιβίωσης και επανένταξης στην κοινωνία, η χρηματοδότηση της φροντίδας του καρκίνου, όπως επίσης και η ενδυνάμωση της συνεργασίας με το διεθνές οικοσύστημα του καρκίνου.

Άρης Αγγελής, γενικός γραμματέας Στρατηγικού Σχεδιασμού, Υπουργείο Υγείας

Ζούμε σε διαφορετική εποχή από ό,τι πριν από 10-20 χρόνια, με άλλου βεληνεκούς θεραπείες (κυτταρικές, γονιδιακές, ανοσοθεραπείες κ.λπ) με εκπληκτικά κλινικά αποτελέσματα, οι οποίες όμως κοστίζουν ολοένα και περισσότερο, ανέφερε ο γενικός γραμματέας Στρατηγικού Σχεδιασμού του Υπουργείου Υγείας Άρης Αγγελής. Εξήγησε ότι τα συστήματα υγείας καλούνται να διαχειριστούν ένα υψηλό κόστος νέων, καινοτόμων θεραπειών, ενώ συχνά υπάρχει μια σημαντική αβεβαιότητα για την έκβασή τους. Στο πλαίσιο αυτό έδωσε στοιχεία για τον αριθμό των νέων θεραπειών που προσφέρονται στην αγορά. Σύμφωνα με αυτά, τα τελευταία 20 χρόνια ο FDA στις ΗΠΑ ενέκρινε 720 φάρμακα, από τα οποία τα 170 ήταν ογκολογικά φάρμακα για 455 ενδείξεις. Ως προς τις καινοτόμους θεραπείες, έχουμε 428 θεραπείες σε περισσότερες από 580 κλινικές μελέτες από την αρχή του έτους, ενώ αναφορικά με τις τιμές, σε 548 φάρμακα που κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά μεταξύ 2008 και 2021, οι μέσες τιμές αυτών αυξήθηκαν από 2.000 δολ. το 2008 σε 180.000 δολ. το 2021, πρόσθεσε. Οι δαπάνες στις ΗΠΑ για τα συνταγογραφούμενα φάρμακα τριπλασιάστηκαν σε μια 20ετία, ενώ στην Ευρώπη οι δαπάνες για αντικαρκινικά φάρμακα υπερδιπλασιάστηκαν με βάση στοιχεία για την περίοδο 2008-2018, και σήμερα τα εξειδικευμένα φάρμακα για χρόνιες, σύνθετες και σπάνιες παθήσεις αποτελούν το μισό των συνολικών φαρμακευτικών δαπανών, σύμφωνα με τον κ. Αγγελή. Οπότε υπάρχουν ερωτήματα βιωσιμότητας ως προς τις φαρμακευτικές δαπάνες για αυτές τις κατηγορίες ασθενών, ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Αγγελής.

Λίλιαν-Βενετία Βιλδιρίδη, γενική γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας, Υπουργείο Υγείας

Στην ολιστική προσέγγιση της φροντίδας των ασθενών με καρκίνο και στις πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει το Υπουργείο Υγείας, με αφετηρία το Πρόγραμμα Νοσηλείας στο Σπίτι (ΝΟΣΠΙ) που χρηματοδοτείται με 14,7 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και μέσω του οποίου πραγματοποιείται για πρώτη φορά στη χώρα μας η κατ’ οίκον φροντίδα, αναφέρθηκε η γενική γραμματέας Υπηρεσιών Υγείας Λίλιαν-Βενετία Βιλδιρίδη. Οι υπηρεσίες που λαμβάνουν οι ασθενείς θα αξιολογούνται από δείκτες ποιότητας που θα εισάγει ο ΟΔΙΠΥ, ενώ το Υπουργείο Υγείας σχεδιάζει την επέκταση του προγράμματος ΝΟΣΠΙ, από τρία νοσοκομεία όπου εφαρμόζεται σήμερα σε 10, είπε. Επίσης προανήγγειλε τη συνέχιση του προγράμματος και μετά το πέρας της λήξης του έργου, με τη μορφή ενός εθνικού σχεδίου για την κατ’ οίκον νοσηλεία. Η κ. Βιλδιρίδη αναφέρθηκε επίσης στην αξιοποίηση των εφαρμογών της ψηφιακής υγείας, μιλώντας –μεταξύ άλλων– για το ψηφιακό πρόγραμμα φροντίδας ογκολογικών ασθενών και το δίκτυο της τηλεϊατρικής που επεκτείνεται σταθερά αμβλύνοντας τις περιφερειακές ανισότητες. Όπως σημείωσε, το δίκτυο θα επεκταθεί πανελλαδικά στην επόμενη διετία. Πρόσθεσε μια σειρά ακόμη από έργα, δίνοντας έμφαση στην πρώτη κλινική επιζώντων καρκίνου στο Αττικό Νοσοκομείο, ενώ προτεραιότητα –όπως ανέφερε– αποτελεί η κατάρτιση και εφαρμογή ενός εθνικού σχεδίου πρόληψης & διαχείρισης του καρκίνου, με ορίζοντα τετραετίας (2025-2029).

Ανδρέας Χαραλάμπους, πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Καρκίνου, πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Νοσηλευτών Ογκολογίας, καθηγητής Ογκολογίας και Ανακουφιστικής Φροντίδας

Στο ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου, το οποίο δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο του 2021, έδωσε έμφαση κατά την ομιλία του ο πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Καρκίνου, πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Νοσηλευτών Ογκολογίας και καθηγητής Ογκολογίας και Ανακουφιστικής Φροντίδας Ανδρέας Χαραλάμπους. Το σχέδιο, επεσήμανε, περιλαμβάνει 40 διακριτές πρωτοβουλίες και καλύπτεται από μια συνολική χρηματοδότηση 4 δις ευρώ. Βασικοί στόχοι του σχεδίου, σημείωσε ο κ. Χαραλάμπους, είναι: να εξαλειφθούν οι καρκίνοι που οφείλονται στον HPV, να δημιουργηθεί μια γενιά ελεύθερη από καπνό –ώστε μέχρι το 2040 μόνο το 5% του πληθυσμού να καπνίζει, από 25% σήμερα–, το 90% των Ευρωπαίων πολιτών που πληροί τις προϋποθέσεις για διαγνώσεις που αφορούν τον καρκίνο του μαστού, τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και των ορθοκολικών καρκίνων να έχει πρόσβαση στα σχετικά προγράμματα ανίχνευσης μέχρι το 2025, και επίσης μέχρι το 2030, το 90% όσων διαγιγνώσκονται με κακοήθεια να έχει πρόσβαση σε κέντρα ολοκληρωμένης φροντίδας. Στη συνέχεια ο κ. Χαραλάμπους έδωσε έμφαση στα εθνικά σχέδια, για τα οποία είπε ότι πρέπει να μπουν σε εφαρμογή, να είναι δυναμικά ώστε να μπορούν να ενσωματώνουν καινοτομίες κατά τη διάρκεια της εφαρμογής τους, και να είναι στοχοπροσηλωμένα.

Γιάννης Τούντας, Ομ. καθηγητής Ιατρικής ΕΚΠΑ, διευθυντής Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής

Στις κοινωνικές ανισότητες που επηρεάζουν την πολιτική δημόσιας υγείας και την πρόληψη του καρκίνου εστίασε ο ομότιμος καθηγητής Ιατρικής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου και διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής (ΙΚΠΙ) Γιάννης Τούντας. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέθεσε, υπάρχει διαφορά προσδόκιμου ζωής 2,5 έτη ανάλογα με το επίπεδο εκπαίδευσης. Ο καθηγητής επίσης παρουσίασε στοιχεία για την αναφερόμενη καλή και πολύ καλή υγεία, τις χρόνιες ασθένειες και τους προσδιοριστές υγείας (βάρος, άσκηση, κάπνισμα) που δείχνουν σημαντικές διαφορές ανάλογα με το εισόδημα και το εκπαιδευτικό επίπεδο. Ο κ. Τούντας αναφέρθηκε, επίσης, στις ανισότητες στη χρήση υπηρεσιών υγείας λόγω οικονομικού κόστους ή δυσκολίας στην πρόσβαση.

Ανδριανή Χαρπίδου, πνευμονολόγος, Ογκολογική Μονάδα, Γ’ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική και Ομώνυμο Εργαστήριο ΕΚΠΑ, ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία»

Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει τεράστια άλματα στην αντιμετώπιση του καρκίνου του πνεύμονα, τόσο στην θεραπεία όσο και στην πρόληψη, τόνισε η πνευμονολόγος από την Ογκολογική Μονάδα της Γ’ Πανεπιστημιακής Παθολογικής Κλινικής και του Ομώνυμου Εργαστηρίου του ΕΚΠΑ και του ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία» Ανδριανή Χαρπίδου. Σημείωσε, ωστόσο, ότι η πρόσβαση στις καινοτόμους θεραπείες δεν είναι ισότιμη, αλλά εξαρτάται από κοινωνικές και οικονομικές διαφορές μεταξύ χωρών αλλά και μεταξύ ομάδων του πληθυσμού σε κάθε χώρα ξεχωριστά. Τόνισε ότι οι ομάδες με χαμηλότερο κοινωνικό, οικονομικό και μορφωτικό επίπεδο είναι πιο ευάλωτες στον καρκίνο του πνεύμονα, μεταξύ άλλων, γιατί εκτίθενται περισσότερο σε παράγοντες κινδύνου όπως το ανθυγιεινό περιβάλλον εργασίας και το κάπνισμα, έχουν δυσκολότερη πρόσβαση σε οργανωμένες δομές υγείας και έχουν μικρότερη πληροφόρηση. Κλείνοντας η κ. Χαρπίδου έδωσε έμφαση σε πέντε προτάσεις: υλοποίηση και επέκταση των προγραμμάτων πρόληψης, έμφαση στην έγκαιρη ανίχνευση, εξασφάλιση της ισότιμης και βιώσιμης πρόσβασης στη θεραπεία, δημιουργία συμπράξεων και καταπολέμηση του στίγματος του καπνιστή.

Μιχάλης Νικολάου, παθολόγος ογκολόγος, επιμελητής Α’, Α΄ Παθολογική-Ογκολογική Κλινική ΓΑΟΝΑ «Άγιος Σάββας», επιστημονικός υπεύθυνος του Τμ. Κατ’ Οίκον Θεραπείας, εμπνευστής του «Οίκοθεν», αντιπρόεδρος ΕΟΠΕ

Οι περιπτώσεις καρκίνου αυξάνονται, αλλά το ποσοστό θανάτων είναι σταθερό, κάτι που δείχνει ότι κερδίζεται στα σημεία η μάχη κατά του καρκίνου, επεσήμανε ο παθολόγος ογκολόγος, επιμελητής Α΄ του ΓΑΟΝΑ «Άγιος Σάββας» και αντιπρόεδρος της ΕΟΠΕ Μιχάλης Νικολάου. Μίλησε για παραμέτρους όπως το οικονομικό επίπεδο, ο τρόπος ζωής και η γήρανση του πληθυσμού που επηρεάζουν τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου σε παγκόσμια κλίμακα. Τόνισε ότι το 50% των πιο συχνών καρκίνων μπορεί να προληφθεί μέσα από τη διατροφή και την άσκηση, με τη διακοπή του καπνίσματος και την προστασία από τον ήλιο, καθώς και με τον εμβολιασμό. Εν συνεχεία ο κ. Νικολάου αναφέρθηκε στη μόλυνση του περιβάλλοντος και τις συνέπειες για την υγεία μας. Όσον αφορά την προοπτική της δημιουργίας πόλεων ελευθέρων καρκίνου (cancer-free cities), αναφέρθηκε στο παράδειγμα της Αστυπάλαιας που έχει απαλλαγεί από τη χρήση ορυκτών καυσίμων και έδωσε έμφαση στην ανάγκη για πόλεις με καθαρότερη ατμόσφαιρα, τροφή και νερό αλλά και με ανοιχτούς χώρους για άθληση και επαφή με τη φύση. Μίλησε επίσης για τον θεμελιώδη ρόλο της εκπαίδευσης σε αυτά τα θέματα από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού.

Βασιλική-Ραφαέλα Βακουφτσή, πρόεδρος, Ένωση Ασθενών Ελλάδος

Τη σημασία των προγραμμάτων πρόληψης και προσυμπτωματικού ελέγχου για τον καρκίνο τόνισε σε μήνυμα που έστειλε στο συνέδριο η πρόεδρος της Ένωσης Ασθενών Ελλάδος Βασιλική-Ραφαέλα Βακουφτσή. Έδωσε έμφαση στην εξοικονόμηση πόρων μέσω της πρόληψης, επισημαίνοντας ότι η χώρα μας παραμένει «πρωταθλήτρια» στις ιδιωτικές άμεσες (out-of-pocket) δαπάνες υγείας –35% σε ετήσια βάση– και ότι συνολικά οι ιδιωτικές δαπάνες υγείας, σύμφωνα με έρευνα, αυξήθηκαν κατά 38% από το 2009 έως το 2020. Μετρήσιμοι στόχοι, δείκτες απόδοσης, μηχανισμοί παρακολούθησης και σαφείς χρηματοδοτικές ροές αποτελούν πυλώνες για την επιτυχία ενός εθνικού σχεδίου δράσης για τον καρκίνο, υπογράμμισε, ενώ σημείωσε ότι «μια εξίσωση νίκης απέναντι στον καρκίνο» δεν μπορεί να μην συμπεριλαμβάνει έναν σωστά ενημερωμένο ασθενή. Τέλος η κ. Βακουφτσή παρέθεσε προτάσεις της Ένωσης Ασθενών Ελλάδας, δίνοντας έμφαση στον εγγραμματισμό και τον ψηφιακό εγγραμματισμό σε θέματα υγείας, στην αξιολόγηση των δομών και υπηρεσιών υγείας με συγκεκριμένους δείκτες, και σε μια ασθενοκεντρική προσέγγιση.

Νικόλαος Τσουκαλάς, παθολόγος ογκολόγος, διευθυντής, Ογκολογικό Τμήμα, 401 ΓΣΝΑ, γεν. γραμματέας ΕΟΠΕ

Στην πρωτογενή (μέσω διατροφής, άσκησης, αποφυγής καπνίσματος και ηλιακής ακτινοβολίας, εμβολιασμών) και δευτερογενή (μέσω ελέγχου του πληθυσμού – screening) πρόληψη κατά του καρκίνου αναφέρθηκε ο Νικόλαος Τσουκαλάς, παθολόγος ογκολόγος, διευθυντής του Ογκολογικού Τμήματος στο 401 ΓΣΝΑ και γεν. γραμματέας της ΕΟΠΕ. Όσον αφορά τον έλεγχο του γενικού πληθυσμού, επεσήμανε ότι στη χώρα μας μόλις το 13% συμμετέχει σε προγράμματα για έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του παχέος εντέρου, έναντι ποσοστού 41% που καταγράφεται σε δεδομένα από την υπόλοιπη Ευρώπη. Έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην ανάγκη εκπαίδευσης των μαθητών αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας και δημιουργίας κουλτούρας πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης. Στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Τσουκαλάς αναφέρθηκε και σε σχετικές πρωτοβουλίες της ΕΟΠΕ.

Ιωάννης Μπουκοβίνας, ογκολόγος παθολόγος, επιστημονικός υπεύθυνος της Ογκολογικής Μονάδας της Βιοκλινικής, Θεσσαλονίκη

Ο καρκίνος είναι ένα μείζον κοινωνικό ζήτημα, καθώς αφορά μία στις δύο ελληνικές οικογένειες, υπογράμμισε ο ογκολόγος παθολόγος, επιστημονικός υπεύθυνος της Ογκολογικής Μονάδας της Βιοκλινικής στη Θεσσαλονίκη Ιωάννης Μπουκοβίνας, προσθέτοντας ότι θα έχουμε αύξηση των καρκίνων κατά 20% μέχρι το 2030, κάτι που σημαίνει και επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού αλλά και των οικογενειακών προϋπολογισμών. Σημείωσε ότι στη χώρα μας μόνο το 8% των καρκίνων του παχέος εντέρου ανιχνεύεται με προληπτική κολονοσκόπηση και κάτω του 5% των μελανωμάτων ανιχνεύεται στο προκαρκινικό-προδιηθητικό στάδιο. Έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην κουλτούρα πρόληψης και εκπαίδευσης και τόνισε την ανάγκη να αναλάβουν πρωτοβουλίες στα πεδία αυτά οι περιφέρειες και οι μεγάλοι δήμοι, ώστε να υπάρξει κινητοποίηση του πληθυσμού σε τοπικό επίπεδο. Τέλος ο κ. Μπουκοβίνας αναφέρθηκε σε πιλοτικές πόλεις σε ορισμένες περιοχές του κόσμου οι οποίες υιοθετούν συγκεκριμένα μέτρα για την εξασφάλιση καλύτερων συνθηκών υγείας στους κατοίκους τους.

Mary Bussell, ιδρυτής, TriMar Strategies

«Στην Ελλάδα, το 27% της θνησιμότητας οφείλεται στον καρκίνο. Το ποσοστό αυτό είναι υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, που είναι στο 18%», ανέφερε η Mary Bussell, ιδρυτής της TriMar Strategies. «Το 30-50% όλων των καρκίνων μπορεί να αποτραπεί. Το momentum για να αποτραπούν οι ανισότητες στη θεραπεία του καρκίνου ενισχύεται στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη», είπε και πρόσθεσε ότι, σύμφωνα με πρόβλεψη του ΠΟΥ στις αρχές Φεβρουαρίου, υπολογίζεται πως θα έχουμε 77% αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου παγκοσμίως μέχρι τι 2050. «Όντως, είμαστε αντιμέτωποι με το χρονόμετρο», ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. Bussell.

Emily Tiemann, διευθύντρια Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας, Economist Impact

Την πρόσφατη έκθεση του Economist η οποία σκιαγραφεί ένα παγκόσμιο σχέδιο για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ενσωματώνοντας διδάγματα από τα σχετικά προγράμματα της Σουηδίας, παρουσίασε σε μήνυμά της η διευθύντρια Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας του Economist Impact Emily Tiemann. Aνέφερε ότι πρόκειται για τον 4ο πιο συνηθισμένο καρκίνο στις γυναίκες και ότι τα περιστατικά και οι θάνατοι από αυτόν τον τύπο καρκίνου έχουν αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες, κατά 68,5% και 52% αντίστοιχα σε σχέση με τη δεκαετία του ’90. Η κ. Tiemann τόνισε ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να προληφθεί σε μεγάλο βαθμό και, περαιτέρω, έδωσε έμφαση στα σχετικά προγράμματα της Σουηδίας, για την οποία είπε ότι είναι η πρώτη χώρα σε πορεία εξάλειψης αυτού του τύπου καρκίνου. Αναφέρθηκε αναλυτικά στο πώς η Σουηδία έχει καταφέρει να πιάσει τους στόχους του ΠΟΥ για εμβολιασμό του 90% των κοριτσιών έως 15 ετών έναντι του ιού των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) και εθνική κάλυψη προσυμπτωματικού ελέγχου σε ποσοστό 70%. Εξήγησε ότι η Σουηδία έριξε βάρος, μεταξύ άλλων, στη χρηματοδότηση του οργανωμένου εμβολιασμού και του προσυμπτωματικού ελέγχου, την τήρηση μητρώου με πλήρη δεδομένα, την αυτοδειγματοληψία για HPV testing κ.ά. Τέλος, παρέθεσε σχέδιο 10 σημείων για την εξάλειψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, όπως προκύπτει από την ως άνω έκθεση του Economist.

Αναστάσιος Μπούτης, παθολόγος ογκολόγος, διευθυντής Γ’ Παθολογικής Ογκολογικής Κλινικής, Θεαγένειο Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκη, ταμίας ΕΟΠΕ

Στην αξία της πρώιμης διάγνωσης του καρκίνου και τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου εστίασε ο παθολόγος ογκολόγος και διευθυντής της Γ’ Παθολογικής Ογκολογικής Κλινικής του Θεαγένειου Αντικαρκινικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης Αναστάσιος Μπούτης. Τόνισε ότι τα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου αποδεδειγμένα συμβάλλουν στη μείωση της θνησιμότητας, στη μείωση της νοσηρότητας και των αναγκών νοσηλείας καθώς και στη μείωση των αναγκών χρήσης του ανθρώπινου δυναμικού και των πόρων του συστήματος. Τα εργαλεία προληπτικού ελέγχου, πρόσθεσε ο κ. Μπούτης, πρέπει να είναι απλά, γρήγορα, φθηνά,

να μην απαιτούν πολλούς πόρους, να μην ταλαιπωρούν τον πολίτη και να είναι ασφαλή. Αναφέρθηκε περαιτέρω σε τέτοια εργαλεία, όπως είναι η μαστογραφία, το τεστ HPV, η κολονοσκόπηση και η αξονική τομογραφία θώρακα χαμηλής δόσης. Τέλος, έκανε αναφορά στην έναρξη της ραδιοφωνικής καμπάνιας της ΕΟΠΕ για την πρόληψη.

Χρήστος Λιονής, επίτιμος καθηγητής Γενικής Ιατρικής & Πρωτοβάθμιας Φροντίδας,

Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Εστιάζοντας στον ρόλο της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας (ΠΦΥ) στην έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου, ο επίτιμος καθηγητής Γενικής Ιατρικής & Πρωτοβάθμιας Φροντίδας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης Χρήστος Λιονής επεσήμανε ότι σύμφωνα με έρευνες οι γνώσεις, η στάση και η συμπεριφορά σε σχέση με τη διενέργεια μαστογραφίας διαφέρουν μεταξύ των γυναικών στις αστικές περιοχές και εκείνων στις αγροτικές περιοχές και πως επίσης διαφέρει το επίπεδο των γνώσεων των ιατρών μεταξύ των κέντρων υγείας και επιλεγμένων νοσοκομειακών κλινικών. Επίσης επεσήμανε ότι είναι δυνατή η αλλαγή της κλινικής πρακτικής και της συμπεριφοράς των επαγγελματιών της ΠΦΥ μετά από εκπαίδευση που θα έχει ενσωματώσει προσαρμοσμένες στην Ελλάδα σχετικές μεθοδολογίες αναφορικά με τη διακοπή του καπνίσματος, τη διστακτικότητα στον εμβολιασμό και τη διαχείριση επιλεγμένων χρόνιων νοσημάτων. Ο κ. Λιονής τόνισε ότι χρειαζόμαστε: α) ένα νέο οργανωτικό και λειτουργικό μοντέλο στην ΠΦΥ με συμβατικές υποχρεώσεις των ιατρών και δείκτες αξιολόγησης αποτελεσμάτων, β) ένα πρόγραμμα συνεχιζόμενης εκπαίδευσης των επαγγελματιών στην ΠΦΥ σε θέματα πρόληψης και προαγωγής της υγείας με αξιοποίηση των καλών πρακτικών της χώρας μας και γ) την ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου ψηφιακού πληθυσμιακού αρχείου καρκίνου.

Σοφία Αγγελάκη, Καθηγήτρια Παθολογικής Ογκολογίας, Παθολογική Ογκολογική Κλινική ΠΑΓΝΗ, Εργαστήριο Μεταφραστικής Ογκολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Κρήτης

Στις δυσκολίες της διάγνωσης του καρκίνου στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας (ΠΦΥ) αναφέρθηκε, μεταξύ άλλων, η καθηγήτρια Παθολογικής Ογκολογίας στην Παθολογική Ογκολογική Κλινική ΠΑΓΝΗ, Εργαστήριο Μεταφραστικής Ογκολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης Σοφία Αγγελάκη, κάνοντας λόγο περαιτέρω για το «διάστημα της ΠΦΥ» και το «διαγνωστικό διάστημα» που μεσολαβούν από την προσέλευση του ασθενούς στην ΠΦΥ μέχρι την τελική διάγνωση του καρκίνου. Αναφέρθηκε, επίσης, στις πολλές παραλλαγές που παρατηρούνται στην πορεία του ασθενούς από το σύμπτωμα μέχρι τη διάγνωση καθώς και στις αιτίες αυτών. Τόνισε ότι, σε μια προσπάθεια να μειωθούν οι παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τη διάγνωση, έχουν καθοριστεί από διάφορες χώρες –ιδίως χώρες που έχουν ισχυρό σύστημα υγείας– συγκεκριμένα «μονοπάτια» (pathways) παραπομπής του ασθενούς. Τα «μονοπάτια» αυτά έχουν μειώσει τον χρόνο αναμονής, έχουν βελτιώσει τη συνεργασία πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας φροντίδας υγείας, έχουν αυξήσει την ποιότητα της φροντίδας και έχουν βελτιώσει τα ποσοστά επιβίωσης, πρόσθεσε η κ. Αγγελάκη. Επεσήμανε ότι δεν αρκεί η καθιέρωση ενός συστήματος, αλλά έχουν σημασία οι συγκεκριμένες οδηγίες εφαρμογής του καθώς και η αξιολόγησή του. Τέλος παρομοίασε με λαβύρινθο το «μονοπάτι» του Έλληνα ασθενούς λόγω μη οριοθετημένων διαδικασιών.

Δημήτρης Νίκας, διευθύνων σύμβουλος, Medtronic Hellas

Από τους 341.000 ανθρώπους που διαγιγνώσκονται κάθε χρόνο στην Ευρώπη με καρκίνο του παχέος εντέρου, περίπου 10.000 εμφανίζουν καρκίνο αφού έχει προηγηθεί αρνητική κολονοσκόπηση, σημείωσε ο διευθύνων σύμβουλος της Medtronic Hellas Δημήτρης Νίκας, προσθέτοντας ότι ο αριθμός αυτός μπορεί να περιοριστεί κατά 89% με τη χρήση καινοτόμων εργαλείων που βασίζονται στην τεχνητή νοημοσύνη. Επεσήμανε ότι αυτά τα εργαλεία δεν υποκαθιστούν, αλλά βοηθούν τον ιατρό και επίσης ότι μπορούν να συμβάλουν στην εξοικονόμηση σημαντικών οικονομικών πόρων του συστήματος υγείας.

Στυλιανός Λουκίδης, πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, καθηγητής Πνευμονολογίας, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών

Αναφερόμενος στην εμπειρία από τη μελέτη των αξονικών τομογραφιών της περιόδου της πανδημίας, ο πρόεδρος της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας και καθηγητής Πνευμονολογίας στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσκομείο Αθηνών, Στυλιανός Λουκίδης εξήγησε πώς προέκυψε το σχέδιο για οριοθέτηση του προσυμπτωματικού ελέγχου για την καρκίνο του πνεύμονα στην Ελλάδα, μέσα από τη συνεργασία μιας σειράς ειδικοτήτων και φορέων. Επεσήμανε ότι το σχέδιο αυτό είναι οριστικοποιημένο και αναρτημένο, και έχει κατατεθεί στο Υπουργείο Υγείας από τον Ιούλιο του 2023, προσθέτοντας ότι περιλαμβάνει δύο «δρόμους», τον διαδικαστικό και τον κλινικό. Αναφέρθηκε, τέλος, στα οφέλη που θα υπάρξουν από την εφαρμογή του σχεδίου.

Μιχάλης Καραμούζης, παθολόγος ογκολόγος, καθηγητής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ

Στη σημασία της πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης και τη συμβολή της κληρονομικότητας και των περιβαλλοντικών παραγόντων στις νεοπλασίες του πεπτικού και σε άλλους όγκους αναφέρθηκε ο παθολόγος ογκολόγος, καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Μιχάλης Καραμούζης. Τόνισε ότι οι ιατροί της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας πρέπει να λαμβάνουν συνεχή εκπαίδευση από τις επιστημονικές εταιρείες και το Υπουργείο Υγείας προκειμένου να αξιοποιούν τα εργαλεία που υπάρχουν για την έγκαιρη διάγνωση, ώστε να έχουμε τα οφέλη από αυτήν. Τόνισε, επίσης, ότι ένας απλοποιημένος αλγόριθμος, ένα «μονοπάτι», με τη χρήση αυτών των εργαλείων, μπορεί να βοηθήσει στην έγκαιρη διάγνωση όχι μόνο του καρκίνου αλλά και άλλων παθήσεων.

Roberta Savli, γενική διευθύντρια Δημοσίων Υποθέσεων, Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία

Φαρμακευτικών Βιομηχανιών και Ενώσεων (EFPIA)

Με βάση και την εμπειρία από την covid-19, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε τον Απρίλιο του 2023 στη συνολική αναθεώρηση της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τον τομέα του φαρμάκου, σημείωσε η γενική διευθύντρια Δημοσίων Υποθέσεων της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Φαρμακευτικών Βιομηχανιών και Ενώσεων (EFPIA) Roberta Savli, τονίζοντας ότι ο στόχος είναι να προσελκυστεί και πάλι η καινοτομία στην Ευρώπη. Ανέφερε ότι, ενώ στα τέλη του 20ού αιώνα, σχεδόν το 50% των καινοτόμων θεραπειών αναπτυσσόταν στην Ευρώπη, τώρα το ποσοστό αυτό έχει μειωθεί στο 20%. Ανέφερε, επίσης, ότι στις ΗΠΑ γίνονται δύο φορές περισσότερες κλινικές δοκιμές για προηγμένες θεραπείες από ό,τι στην Ευρώπη, και στην Κίνα τρεις φορές περισσότερες. Η κ. Savli έδωσε έμφαση στον αργό ρυθμό των ρυθμιστικών διαδικασιών στην Ευρώπη. Τόνισε ότι η Κομισιόν είναι έτοιμη τώρα να μειώσει τους φραγμούς που υπάρχουν στην ανάπτυξη νέων φαρμάκων, προσθέτοντας ότι με την αναθεώρηση της νομοθεσίας θα ρυθμιστεί ο τρόπος που αναπτύσσουμε και εγκρίνουμε φάρμακα για τα επόμενα 20-30 χρόνια.

Μιχάλης Λιόντος, παθολόγος ογκολόγος, επίκουρος καθηγητής, Τμήμα Θεραπευτικής Κλινικής, Ογκολογική Μονάδα, ΕΚΠΑ, μέλος ΔΣ, ΕΟΠΕ

«Η ταχεία έναρξη αγωγής για την αντιμετώπιση του καρκίνου έχει ιδιαίτερη σημασία ιδίως για ασθενείς με πρώιμη νόσο. Είναι απαραίτητη η αναμόρφωση του εθνικού συστήματος υγείας με βάση τα δεδομένα που θα προκύψουν από τα μητρώα καταγραφής ασθενών με καρκίνο, τον ογκολογικό χάρτη που ετοιμάζει η ΕΟΠΕ και τα δεδομένα για την υπάρχουσα λειτουργία των νοσοκομείων, ώστε να φτιαχτούν μονοπάτια αντιμετώπισης της νόσου, δίκτυα μεταξύ των μονάδων υγείας και ποσοτικές παράμετροι που θα αξιολογούν την εφαρμογή αυτών των πολιτικών», υπογράμμισε ο Μιχάλης Λιόντος, παθολόγος ογκολόγος, επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Θεραπευτικής Κλινικής, της Ογκολογικής Μονάδας του ΕΚΠΑ και μέλος ΔΣ της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ). Μεταξύ άλλων, επικαλέστηκε πρόσφατη μετανάλυση μεγάλων μελετών που συμπεριέλαβε περισσότερους από 1 εκατ. ασθενείς και απέδειξε ότι –για τις πιο συχνές νεοπλασίες– κάθε μία εβδομάδα καθυστέρησης στην έναρξη αγωγής αυξάνει από 5 έως10% την πιθανότητα θανάτου από τη νόσο.

Ελένη Κουρέα, καθηγήτρια Παθολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών, πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Παθολογικής Ανατομικής

Οι προβλεπτικοί βιοδείκτες αποτελούν κλειδί για την ιατρική ακριβείας στην ογκολογία, επεσήμανε η καθηγήτρια Παθολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Παθολογικής Ανατομικής Ελένη Κουρέα. Στο πλαίσιο αυτό, επεσήμανε πάντως τη σημασία της ορθής επιλογής των ασθενών ώστε να επιτυγχάνεται το μέγιστο όφελος, να αποφεύγεται η τοξικότητα για τον ασθενή που δεν θα ωφεληθεί και να αποτρέπεται η οικονομική επίπτωση για το σύστημα υγείας. Υπογράμμισε δε ότι το κόστος ελέγχου βιοδεικτών είναι ελάχιστο σε σχέση με το κόστος της θεραπείας κι έτσι μειώνει δυνητικά το κόστος περίθαλψης. Παρατήρησε επίσης ότι ο κατάλογος των βιοδεικτών μεγαλώνει πλέον προοδευτικά, ενισχύοντας τις δυνατότητες για συλλογή στοιχείων που θα προσδιορίζουν ποια θεραπεία χρειάζεται ο ασθενής. Σημειωτέον, μέχρι το τέλος του 2019 υπήρχαν 70 φάρμακα προς χρήση βάσει συγκεκριμένων βιοδεικτών.

Φλώρα Μπακοπούλου, πρόεδρος, Επιτροπή Αξιολόγησης και Αποζημίωσης Φαρμάκων Ανθρώπινης Χρήσης Υπουργείου Υγείας, αναπλ. καθηγήτρια Παιδιατρικής- Εφηβικής Ιατρικής, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

Στον Ευρωπαϊκό Κανονισμό για την Αξιολόγηση Τεχνολογιών Υγείας (HTA) αναφέρθηκε μεταξύ άλλων η πρόεδρος της Επιτροπής Αξιολόγησης και Αποζημίωσης Φαρμάκων Ανθρώπινης Χρήσης Υπουργείου Υγείας και αναπλ. καθηγήτρια Παιδιατρικής-Εφηβικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Φλώρα Μπακοπούλου, μιλώντας για βελτίωση της πρόσβασης των ασθενών σε καινοτόμα φάρμακα, μείωση διοικητικού φόρτου σε εθνικό επίπεδο, οφέλη για την ερευνητική κοινότητα με παροχή καλύτερων δεδομένων κλινικών μελετών αλλά και για διακρατικές συνεργασίες σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ίδια στάθηκε επίσης στο έργο της ελληνικής επιτροπής, τονίζοντας ότι από τον Ιανουάριο του 2020 έχουν αξιολογηθεί συνολικά 1.260 φάρμακα, από τα οποία τα 340 αφορούν πρωτότυπα προϊόντα, ενώ εκκρεμούν μόνο 8 για αξιολόγηση. Τα αντικαρκινικά φάρμακα είναι το 15% του συνόλου.

Νάντια Γκογκοζώτου, μη εκτελεστική πρόεδρος, ΕΟΠΥΥ, πρόεδρος Επιτροπής Διαπραγμάτευσης Φαρμάκων

«Στόχος μας είναι να μη μείνει κανένας ασθενής χωρίς το φάρμακο που χρειάζεται, σε μια εποχή που βγαίνουν όλο και περισσότερες, εξειδικευμένες και ακριβές θεραπείες», επεσήμανε η μη εκτελεστική πρόεδρος του ΕΟΠΥΥ και πρόεδρος της Επιτροπής Διαπραγμάτευσης Φαρμάκων Νάντια Γκογκοζώτου, μιλώντας για την ανάγκη το νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται να μη λειτουργήσει σε βάρος συνολικά του συστήματος – σε επίπεδο κράτους και εταιρειών. Όπως είπε, το 40% της αρχικής δαπάνης για το φάρμακο είναι πλέον σε κλειστούς προϋπολογισμούς, γεγονός που συμβάλλει στην αυξανόμενη εξοικονόμηση της δαπάνης: από 85 εκατ. το 2020 σε 700 εκατ. το 2023.

Κώστας Αθανασάκης, επίκουρος καθηγητής Οικονομικών της Υγείας και Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας, Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής

«Η πολιτική της αποδοτικότητας κόστους στα συστήματα υγείας θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη και τις ευρύτερες οικονομικές προεκτάσεις των ενεργειών της», σχολίασε ο επίκουρος καθηγητής Οικονομικών της Υγείας και Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας στο Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας από το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής Κώστας Αθανασάκης. Στο πλαίσιο αυτό, επικαλέστηκε μελέτη σύμφωνα με την οποία αν η φροντίδα για ασθενείς με καρκίνο δινόταν πιο νωρίς, δηλαδή εγκαίρως, τότε σε βάθος 10ετίας θα είχαν μειωθεί κατά 25% οι υποτροπές της νόσου, θα είχαν περιοριστεί κατά 22% οι θάνατοι και θα είχαν αυξηθεί κατά 3% τα έτη ζωής και κατά 4% τα ποιοτικά έτη ζωής.

Ηλίας Αθανασιάδης, παθολόγος ογκολόγος, διευθυντής Ογκολογικής Κλινικής & Μ.Η.Θ., «ΜΗΤΕΡΑ»

«Η πορεία μιας ασθένειας κρίνεται πριν τη διάγνωση. Το να έχεις μια συνολικά καλή υγεία οριοθετεί την ασθένεια και καθορίζει τη βιολογία του καρκίνου που θα αναπτύξει ο ασθενής», παρατήρησε ο παθολόγος ογκολόγος, διευθυντής της Ογκολογικής Κλινικής & Μ.Η.Θ. του «ΜΗΤΕΡΑ» Ηλίας Αθανασιάδης, τονίζοντας: «Όσο πιο νωρίς παρέμβεις, τόσο καλύτερα αποτελέσματα έχεις». Ο ίδιος επεσήμανε τη σημασία των βιοδεικτών, που συνιστούν την αναγνώριση της ταυτότητας του όγκου: «Βλέπεις έτσι ποιο μονοπάτι παίρνει η αρρώστια». Εξέφρασε επίσης την πεποίθηση ότι το ελληνικό σύστημα υγείας χρειάζεται επένδυση τόσο σε υποδομές όσο και σε ανθρώπινο δυναμικό.

Βασιλική Γκιόκα, προϊσταμένη Τμήματος Ποιότητας, Έρευνας & Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης, «Άγιος Σάββας» Γενικό Αντικαρκινικό-Ογκολογικό Νοσοκομείο Αθηνών

Τα οφέλη του ολοκληρωμένου κέντρου καρκίνου «στο ταξίδι του ογκολογικού ασθενούς» περιέγραψε η προϊσταμένη του Τμήματος Ποιότητας, Έρευνας & Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης, του Γενικού Αντικαρκινικού-Ογκολογικού Νοσοκομείου Αθηνών «Άγιος Σάββας» Βασιλική Γκιόκα. Αναφερόμενη στο αντίστοιχο πρόγραμμα που υλοποιείται με κρατικούς πόρους, έκανε λόγο για ένα ανθρωποκεντρικό μοντέλο προσέγγισης του ασθενούς, που δίνει έμφαση όχι μόνο στο θεραπευτικό πρωτόκολλο και την επιτήρηση της νόσου, αλλά και στην εξατομικευμένη φροντίδα που καλύπτει όλες τις σωματικές, ψυχικές και κοινωνικές ανάγκες υγείας του ατόμου που επιβιώνει από την ασθένεια.

Αθηνά Χριστοπούλου, παθολόγος ογκολόγος, διευθύντρια και υπεύθυνη της Ογκολογικής Μονάδας του Γενικού Νοσοκομείου «Αγ. Ανδρέα» Πατρών, ειδική γραμματέας, ΕΟΠΕ

«Yγεία δεν είναι η απουσία ασθένειας ή αναπηρίας αλλά η πλήρης σωματική, ψυχική και κοινωνική ευεξία», υπενθύμισε η παθολόγος ογκολόγος, διευθύντρια και υπεύθυνη της Ογκολογικής Μονάδας του Γενικού Νοσοκομείου «Αγ. Ανδρέα» Πατρών και ειδική γραμματέας της ΕΟΠΕ Αθηνά Χριστοπούλου, επικαλούμενη τον αντίστοιχο ορισμό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. Στο πλαίσιο αυτό, υπογράμμισε ότι η ολιστική υγεία βλέπει τις σωματικές, διανοητικές, κοινωνικοπολιτιστικές, ψυχολογικές και πνευματικές πτυχές του ατόμου ως ολοκληρωμένου συνόλου. Κατ’ επέκταση, «οι ασθένειες πρέπει να μελετηθούν με μια διαφορετική επιστημονική προσέγγιση και όχι ως μεμονωμένες διαταραχές της λειτουργίας οργανικών συστημάτων».

Δημήτριος Παπαγεωργίου, επίκουρος καθηγητής, Παθολ. Νοσηλ. Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, προϊστάμενος ODC Ευρωκλινική Αθηνών, πρόεδρος Τομέα Νοσηλευτικής Ογκολογίας ΕΣΝΕ

Είναι άλλο πράγμα η διεπιστημονική και άλλο η πολυεπιστημονική φροντίδα, τόνισε με νόημα ο επίκουρος καθηγητής και πρόεδρος του Τομέα Νοσηλευτικής Ογκολογίας ΕΣΝΕ Δημήτριος Παπαγεωργίου. Όπως είπε, η διεπιστημονική φροντίδα αναφέρεται στη συνεργασία και τη συνεργατική προσέγγιση μεταξύ επαγγελματιών υγείας ή επιστημών που ανήκουν σε διάφορους τομείς και οι οποίοι εργάζονται από κοινού για να παράσχουν ολοκληρωμένη φροντίδα στον ασθενή λαμβάνοντας υπόψη τις διάφορες πτυχές της υγείας του.

Η πολυεπιστημονική φροντίδα, συνέχισε, επισημαίνει την ύπαρξη διαφόρων ειδικοτήτων ή επιστημόνων που ασχολούνται με την υγεία, αλλά συνήθως δεν επικοινωνούν ή συνεργάζονται στενά και μπορεί τελικά να προσφέρουν φροντίδα ανεξάρτητα, ο καθένας από τη δική του επιστημονική οπτική γωνία. «Γι’ αυτό και έχουμε καθημερινά παράπονα από τον ασθενή ότι, για παράδειγμα, άλλα του λέει ο γυναικολόγος και άλλα ο ογκολόγος», εξήγησε ο κ. Παπαγεωργίου, τονίζοντας ότι αυτό είναι ένα θέμα που αφορά τόσο το υπουργείο όσο και την ιατρική κοινότητα.

Παρασκευή Μιχαλοπούλου, πρόεδρος ΔΣ, Πανελλήνιος Σύλλογος Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής», αντιπρόεδρος, Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου (ΕΛΛΟΚ)

«Η πολυπλοκότητα της διάγνωσης, της θεραπείας και της παρακολούθησης της ασθένειας απαιτεί φροντίδα από πολλούς και διαφορετικούς κλάδους. Η ακριβής διάγνωση και πρόγνωση, η χορήγηση της κατάλληλης θεραπείας και η παρακολούθηση της ανταπόκρισης, η αναγκαιότητα διαφόρων ειδικοτήτων για τη βέλτιστη διαχείριση των παρενεργειών είναι δυσεπίλυτα προβλήματα που μόνον οι ολοκληρωμένες μονάδες μπορούν να λύσουν, εμποδίζοντας τον κατακερματισμό της ογκολογικής φροντίδας και διευκολύνοντας κάπως αυτό το ταξίδι», επεσήμανε η πρόεδρος του Πανελλήνιου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού «Άλμα Ζωής» και αντιπρόεδρος της ΕΛΛΟΚ Παρασκευή Μιχαλοπούλου, τονίζοντας τον ρόλο που είναι σε θέση να διαδραματίζουν τα Ολοκληρωμένα Κέντρα Καρκίνου.

«Το σύστημα είναι δαιδαλώδες για κάποιον που δεν γνωρίζει πώς να κινηθεί και δεν έχει κάποιον να τον καθοδηγήσει ξεκινώντας από το πλέον απλό αλλά καθοριστικό ερώτημα: σε ποιον γιατρό θα πάω και πού θα τον βρω. Χάνεται πολύτιμος χρόνος, γεμάτος στρες και θυμό, ανάμεσα σε συνεχή ραντεβού, οδηγίες, αποτελέσματα εξετάσεων και κατασπατάληση πόρων σε μια περίοδο που για τους ασθενείς με καρκίνο κάθε μέρα που περνάει μετράει πολλαπλάσια, διογκώνοντας την ευαλωτότητα και μειώνοντας την ψυχική και συναισθηματική τους ανθεκτικότητα», σημείωσε, περιγράφοντας τα προβλήματα που στοχεύει να λύνει ο θεσμός.

Θανάσης Λοπατατζίδης, εμπορικός διευθυντής Ευρώπης Ομίλου Affidea

Τη δημιουργία ολοκληρωμένων λύσεων φροντίδας και θεραπείας για τον καρκίνο, με τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, προέκρινε ο εμπορικός διευθυντής Ευρώπης του Ομίλου Affidea Θανάσης Λοπατατζίδης, εκφράζοντας την εκτίμηση ότι η Ελλάδα χρειάζεται πάνω από 10 αντίστοιχα κέντρα – “είτε δημόσια, είτε ιδιωτικά”. Ο ίδιος χαρακτήρισε εξαιρετικά σημαντική για το ελληνικό σύστημα υγείας την πρωτοβουλία για νοσηλεία στο σπίτι. Μιλώντας ευρύτερα, παρέθεσε στοιχεία τα οποία καταδεικνύουν ότι τα άτομα που ακολουθούν έναν υγιή τρόπο ζωής ζουν διπλάσια χρόνια χωρίς προβλήματα υγείας.

Ελένη Γαλάνη, διευθύντρια Β’ Ογκολογικής Κλινικής, Metropolitan Hospital

Οι ασθενείς και στην Ελλάδα θα πρέπει να αντιμετωπιστούν ολιστικά, παρατήρησε η διευθύντρια της Β’ Ογκολογικής Κλινικής του Metropolitan Hospital Ελένη Γαλάνη, σημειώνοντας ότι πρέπει να περάσουμε και στη χώρα μας σε ένα άλλο μοντέλο ολιστικής αντιμετώπισης των ασθενών μας, όπου οι καθιερωμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις θα πλαισιωθούν και από συμπληρωματικές θεραπείες, «όπως –ενδεικτικά αναφέρω– βελονισμός, γιόγκα, άσκηση, προσευχή, διαλογισμός, κάποιες μορφές τέχνης». Η κ. Γαλάνη στάθηκε ιδιαίτερα στο επίπεδο υποστήριξης των ασθενών τελικού σταδίου στην Ελλάδα ως πεδίου που απαιτεί βελτίωση: «Είναι δείγμα πολιτισμού».

Βασίλης Μπαλάνης, διευθύνων σύμβουλος, Οργανισμός Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία (ΟΔΙΠΥ)

Η προτυποποίηση φροντίδας ογκολογικών ασθενειών δείχνει τον δρόμο προς τα εμπρός και έχει πολύ σημαντικά οφέλη: καλύτερες και ασφαλέστερες υπηρεσίες για τους ασθενείς, καλύτερους δείκτες και μετρήσιμη εμπειρία από την πλευρά των ασθενών. Στη διαπίστωση αυτή προέβη ο διευθύνων σύμβουλος του Οργανισμού Διασφάλισης της Ποιότητας στην Υγεία (ΟΔΙΠΥ) Βασίλης Μπαλάνης, ο οποίος αναφέρθηκε σε μια σειρά από πρωτοβουλίες που αναλαμβάνονται πια στην Ελλάδα προς αυτήν την κατεύθυνση.

Αναστασία Κριθαρά, μεταδιδακτορική ερευνήτρια, Ινστιτούτο Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών, ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος», γενική γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Τεχνητής Νοημοσύνης (ΕΕΤΝ)

Στον ρόλο της τεχνητής νοημοσύνης στον χώρο της υγείας αλλά και στα ζητήματα ηθικής που αναδεικνύονται αναφέρθηκε η Αναστασία Κριθαρά, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Πληροφορικής & Τηλεπικοινωνιών του ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» και γενική γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Τεχνητής Νοημοσύνης (ΕΕΤΝ). Πολλά ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια και νοσοκομεία της χώρας μας συμμετέχουν σε ερευνητικά προγράμματα και κλινικές μελέτες που αφορούν ή περιλαμβάνουν τη χρήση ΑΙ στην υγεία, είπε. Από την άλλη, η χρήση τέτοιων συστημάτων από ορισμένα ιδιωτικά ή δημόσια νοσοκομεία είναι ακόμα περιορισμένη και υπάρχουν δυσκολίες που πρέπει να ξεπεραστούν, τόσο στο επίπεδο της διαχείρισης ενός κρίσιμου όγκου δεδομένων που επιτρέπει την ανάπτυξη κατάλληλων αλγορίθμων, όσο και στο επίπεδο της ασφάλειας των εφαρμογών, ώστε να τις εμπιστευτούν οι επαγγελματίες υγείας – και κυρίως οι ασθενείς, είπε. Η κ. Κριθαρά αναφέρθηκε επίσης στη νέα Γνώμη της Εθνικής Επιτροπής Βιοηθικής και Τεχνοηθικής για τις Εφαρμογές Τεχνητής Νοημοσύνης στην Υγεία στην Ελλάδα, σύμφωνα με την οποία «απώτερος στόχος πρέπει να είναι η ενσωμάτωση ψηφιακών και άλλων καινοτόμων λύσεων στο σύστημα υγείας με βάση μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση, μόνον αν αναμένονται απτά αποτελέσματα προς όφελος των ασθενών/ληπτών υπηρεσιών υγείας». Τέλος επεσήμανε την ανάγκη για την ολοκλήρωση της διαδικασίας ψηφιοποίησης των δεδομένων και την εισαγωγή των ηλεκτρονικών φακέλων υγείας.

Νίκος Ιωσήφ, πρόεδρος, Human Health Intelligence Organization, διευθύνων σύμβουλος, Brains I.C.S.

Η ενσωμάτωση της ψηφιακής καινοτομίας στην ογκολογία και ιδιαίτερα η ενσωμάτωση της ΑΙ αποτελεί έναν κομβικό παράγοντα στον μετασχηματισμό της διαχείρισης του καρκίνου, σύμφωνα με τον Νίκο Ιωσήφ, πρόεδρο του Human Health Intelligence Organization και διευθύνοντα σύμβουλο της Brains I.C.S. Ο κ. Ιωσήφ εξήγησε ότι η εφαρμογή της ΑΙ επιτρέπει την αξιοποίηση του συνόλου της διαθέσιμης επιστημονικής γνώσης και οδηγεί στον επαναπροσδιορισμό προτύπων σε πρόληψη, διάγνωση, θεραπεία και φροντίδα των ογκολογικών ασθενών. Ανέφερε ότι με τη χρήση αλγορίθμων Support Vector Machine (SVM) επιτυγχάνουμε ακρίβεια που ξεπερνά το 80% στην πρόβλεψη ανταπόκρισης των ασθενών με καρκίνο των ωοθηκών στα 8 χημειοθεραπευτικά σχήματα που συνήθως χρησιμοποιούνται. Επίσης, μετα-ανάλυση δημοσιευμένη στο JAMA Oncology αποκαλύπτει ότι η απεικόνιση που βασίζεται στη ανθρώπινη ανάλυση όταν ενισχυθεί με ΑΙ αυξάνει το ποσοστό ευαισθησίας στην ανίχνευση καρκίνων από 88% σε 95%. Η ΑΙ φέρνει επανάσταση στον σχεδιασμό και την εκτέλεση κλινικών δοκιμών και η ικανότητά της να παρακολουθεί την υγεία των ασθενών σε πραγματικό χρόνο και να προσαρμόζει ανάλογα τα θεραπευτικά πρωτόκολλα θέτει νέα πρότυπα στην ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των δοκιμών, σημείωσε ο κ. Ιωσήφ.

Θάνος Κοσμίδης, συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος, CareAcross

Στην κλινική μελέτη CLIMEDIN που έχει ήδη ολοκληρώσει την ένταξη 200 ασθενών με ανεγχείρητο μεταστατικό μη μικροκυτταρικό καρκίνο πνεύμονα και θα διαρκέσει 3 χρόνια αναφέρθηκε ο συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της CareAcross Θάνος Κοσμίδης. Η CLIMEDIN βασίζεται σε 3 πυλώνες: καταγράφει την κλινική πρακτική σε πολλά κέντρα σε όλη τη χώρα, επιτρέπει μοριακή ανάλυση με NGS για όλους τους ασθενείς φέρνοντας εξατομικευμένες θεραπείες πιο κοντά σε αυτούς τους ασθενείς και συνδυάζει την ψηφιακή υποστήριξη. Αναφορικά με αυτήν, ο κ. Κοσμίδης είπε ότι πρόκειται για υποστήριξη της ποιότητας ζωής των ασθενών μέσα από διαδραστική ψηφιακή πλατφόρμα. Η ποιότητα ζωής καταγράφεται από τους ίδιους τους ασθενείς και λαμβάνουν μέσω της πλατφόρμας σχετικές πληροφορίες, ενώ και οι θεράποντες ιατροί παρακολουθούν εξ αποστάσεως την ποιότητα ζωής των ασθενών τους. Το υποστηρικτικό υλικό είναι βασισμένο σε επιστημονικές οδηγίες και είναι γραμμένο σε απλή και κατανοητή γλώσσα, εξήγησε μεταξύ άλλων ο κ. Κοσμίδης.

Christian Hosius, senior clinical director, MSD European Clinical Development

Στο μέλλον των κλινικών ερευνών, παρουσιάζοντας δεδομένα για τον μεταστατικό καρκίνο του μαστού, αναφέρθηκε ο Christian Hosius, senior clinical director της MSD European Clinical Development. Η σχετική μελέτη έδειξε ότι σε μια εποχή που υπήρχαν θετικά μηνύματα από τη νέα θεραπεία, ορισμένοι ασθενείς έφυγαν σχετικά νωρίς από τη ζωή, κάτι που καταδεικνύει την ανάγκη να προσδιορίζονται καλύτερα οι ασθενείς που θα ωφεληθούν από μια θεραπεία πριν την ανάπτυξή της. Είναι επίσης σημαντική η επιτάχυνση της παράλληλης χρήσης και άλλων εργαλείων πέραν των φαρμάκων, είπε, αναφερόμενος στις προσπάθειες μείωσης των κινδύνων για τον ασθενή όταν λαμβάνει καινοτόμο θεραπεία. Όταν έχουμε μια διαγνωση αρκετά νωρίς, σε αρχικό στάδιο του καρκίνου, αυτό μπορεί να βοηθήσει στις πολιτικές πρόληψης, σημείωσε ο κ. Hosius. Οι καλύτερες θεραπευτικές επιλογές δίνονται στις περιπτώσεις όπου η νόσος εντοπίζεται νωρίς, οπότε χρειάζονται περισσότερες μελέτες για ένα τέτοιο μοντέλο, προσέθεσε, λέγοντας ότι η σχεδίαση των μελετών θα αλλάξει στο μέλλον. Στόχος είναι ο σχεδιασμός νέων μελετών που θα προσδιορίζουν μικρότερες ομάδες ασθενών με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, σημείωσε. Μεταξύ άλλων, ο κ. Hosius ανέφερε ότι από το 2019 οι κλινικές μελέτες της MSD στην ογκολογία σχεδόν τριπλασιάστηκαν, υπογραμμίζοντας επίσης την ανάγκη συνεργασίας ώστε να κλείσει το χάσμα μεταξύ της ανάγκης προώθησης της καινοτομίας, που απαιτεί κόστος σε επενδύσεις, και της ανάγκης για διάθεση οικονομικών φαρμάκων στους ασθενείς.

Ιωάννης Σουγκλάκος, καθηγητής Παθολογίας-Ογκολογίας, Εργαστήριο Μεταφραστικής Ογκολογίας, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Κρήτης, Τμήμα Ογκολογικής Παθολογίας ΠΑΓΝΗ

Η καινοτομία δεν περιορίζεται στις καινοτόμους θεραπείες, αλλά αφορά όλο το φάσμα διαχείρισης της νεοπλασματικής νόσου, σύμφωνα με τον Ιωάννη Σουγκλάκο, καθηγητή Παθολογίας-Ογκολογίας από το Εργαστήριο Μεταφραστικής Ογκολογίας της Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης, Τμήμα Ογκολογικής Παθολογίας του ΠΑΓΝΗ. Αναφέρθηκε στις καινοτόμους θεραπείες που αναπτύσσονται συνεχώς διευρύνοντας τις υφιστάμενες δυνατότητες, σημειώνοντας ενδεικτικά τα συζευγμένα αντισώματα, τα εμβόλια, τους μικρομοριακούς αναστολείς. Έκανε λόγο επίσης για τη συνεχή επιτήρηση της κλωνικής εξέλιξης κάθε καρκίνου σε «πραγματικό χρόνο», κυρίως μέσω της παρακολούθησης του κυκλοφορούντος καρκινικού DNA. Απαιτείται επένδυση στην καινοτομία στις διαδικασίες προσυμπτωματικού ελέγχου και πρώιμης διάγνωσης με την ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών, τόνισε. Σημείωσε ότι η καινοτομία είναι κάτι ευρύτερο και πρέπει να ενσωματώσει τον εξατομικευμένο προσυμπτωματικό έλεγχο, ενώ αναφέρθηκε στη σημασία της ύπαρξης ενός κέντρου για τον καρκίνο στην Ελλάδα. Για να εξευρεθούν πόροι για καινοτόμους θεραπείες και εφαρμογές απαιτείται ενθάρρυνση της ακαδημαϊκής ανεξάρτητης έρευνας, είπε, προσθέτοντας ότι χρειάζεται ενίσχυση της ακαδημαϊκής έρευνας και απελευθέρωσή της από «το ασφυκτικό, αναχρονιστικό πλαίσιο» που ισχύει σήμερα.

Εμμανουήλ Σαλούστρος, αναπλ. καθηγητής Ογκολογίας, Τμήμα Ιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μέλος ΔΣ, ΕΟΠΕ

Σε σημαντικά επιτεύγματα της ογκολογίας αναφέρθηκε ο αναπλ. Καθηγητής Ογκολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Εμμανουήλ Σαλούστρος, σημειώνοντας επίσης την έμφαση που δίνει η πολιτεία στην πρόσβαση στο φάρμακο. Πάντως, σε ό,τι αφορά την πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης, όπως και σε όλο το φάσμα του ταξιδιού του ασθενούς μέχρι τη ζωή μετά τη θεραπεία, είπε. Η πρόσβαση στη θεραπεία είναι επίσης ικανοποιητική, αλλά οι συνθήκες επιδέχονται βελτίωση, πρόσθεσε. Αναφέρθηκε επίσης στην ασφυκτική πίεση που δέχονται τα νοσοκομεία με το πρωινό ωράριο των χημειοθεραπειών, προτείνοντας την αποφόρτισή τους και με απογευματινές συνεδρίες, στο πλαίσιο και του νέου θεσμού των απογευματινών χειρουργείων. Τέλος, ο κ. Σαλούστρος σημείωσε την ανάγκη για βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών μετά τη θεραπεία, αναφέροντας ότι το χαμόγελο και το ανθρώπινο άγγιγμα είναι αναντικατάστατα, κάτι που –όπως είπε– τονίζει με κάθε ευκαιρία στους φοιτητές του.

Έλενα Λινάρδου, παθολόγος ογκολόγος, διευθύντρια Δ’ Ογκολογικής Κλινικής & Πρότυπου Κέντρου Κλινικών Μελετών, Metropolitan Hospital

Για την τεχνολογία από την οπτική ενός επαγγελματία υγείας, υπογραμμίζοντας τον καταλυτικό ρόλο της συλλογής και επεξεργασίας διαφορετικών δεδομένων και πληροφοριών από τους ασθενείς, ορισμένες εκ των οποίων αφορούν λεπτομερή στοιχεία και νομικά δεδομένα, μίλησε η Έλενα Λινάρδου, παθολόγος ογκολόγος, διευθύντρια της Δ’ Ογκολογικής Κλινικής & Πρότυπου Κέντρου Κλινικών Μελετών του Metropolitan Hospital. Πρόκειται για στοιχεία που συνεισφέρουν στην εξατομικευμένη προσέγγιση της θεραπείας, εξήγησε και πρόσθεσε πως οι αλγόριθμοι φέρνουν μια επανάσταση και μεταμορφώνουν το μέλλον της υγείας. Σύμφωνα με την κ. Λινάρδου, η ογκολογία πρωτοπορεί και προκειμένου να ξεπεραστούν τα εμπόδια που αναφύονται με τη χρήση της τεχνολογίας απαιτούνται: εστιασμένες πρωτοβουλίες, εκπαίδευση όλων, επένδυση στις τεχνολογίες και συνεργασία. Αναφέρθηκε επίσης σε πρωτοβουλία στο πλαίσιο του Horizon 2020, με τη συμμετοχή της Ελλάδας, για τη δημιουργία του πρώτου avatar για τον καρκίνο του πνεύμονα, η οποία αναδεικνύει το ρόλο της τεχνολογίας στην ανάπτυξη λύσεων που βοηθούν στην ισότιμη παρέμβαση για πρόσβαση των ασθενών στις υπηρεσίες υγείας.

Σοφία Ξεσφίγγη, Εθνικό Σημείο Επαφής στον Ορίζοντα Ευρώπη (Υγεία, Αποστολή για τον Καρκίνο), project manager των Ευρωπαϊκών Δικτύων ΗΝΝ3.0 και ECHoS για την Ελλάδα, πρόεδρος του sector group Υγείας στο Enterprise Europe Network

Εάν δεν ληφθούν περαιτέρω μέτρα, ο αριθμός των ατόμων που διαγιγνώσκονται με καρκίνο κάθε χρόνο στην Ευρώπη θα αυξηθεί κατά ένα εκατομμύριο, ξεπερνώντας τα 4,5 εκατομμύρια μέσα στην επόμενη δεκαετία, σύμφωνα με τη Σοφία Ξεσφίγγη, Εθνικό Σημείο Επαφής στον Ορίζοντα Ευρώπη (Υγεία, Αποστολή για τον Καρκίνο), project manager των Ευρωπαϊκών Δικτύων ΗΝΝ3.0 και ECHoS για την Ελλάδα και πρόεδρος του sector group Υγείας στο Enterprise Europe Network, η οποία αναφέρθηκε στο Στρατηγικό Σχέδιο του Ορίζοντα Ευρώπη. Παρουσίασε τους κύριους τομείς παρέμβασης του τρέχοντος προγράμματος που στοχεύει στην ενεργοποίηση των κρατών μελών (των αρχών, των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων και των πολιτών τους) και σημείωσε ότι το σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου χρηματοδοτείται με 4 δις ευρώ και οι γενικές του κατευθύνσεις επιδιώκουν την πρόληψη του καρκίνου και τη διασφάλιση υψηλής ποιότητας ζωής για καρκινοπαθείς, ιαθέντες ασθενείς, τις οικογένειες και τους φροντιστές τους. Η κ. Ξεσφίγγη αναφέρθηκε επίσης στο έργο Establishing of Cancer Mission Hubs: Networks and Synergies (ECHOS). Στην κοινοπραξία, που συγκεντρώνει κορυφαία τεχνογνωσία περισσότερων από 50 κυβερνητικών, υγειονομικών, ακαδημαϊκών και μη κερδοσκοπικών οργανισμών από 28 χώρες, συμμετέχει το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Ηλεκτρονικού Περιεχομένου.

Αμάντα Ψυρρή, καθηγήτρια Παθολογίας Ογκολογίας, ΕΚΠΑ, πρόεδρος Παθολογίας,

Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο Αττικόν

Στην πρώτη κλινική επιζώντων από καρκίνο στο Π.Γ.Ν. Αττικόν αναφέρθηκε η Αμάντα Ψυρρή, καθηγήτρια Παθολογίας Ογκολογίας στο ΕΚΠΑ και πρόεδρος Παθολογίας στο αντίστοιχο νοσοκομείο. Όπως είπε, χτίζεται ένα νέο κέντρο για τον καρκίνο, όπου επιχειρείται να εισαχθούν νέες ιδέες και διεθνή πρότυπα για τη θεραπεία των καρκινοπαθών. Η θεραπεία του καρκίνου έχει κάνει πρόοδο, με σημαντικό ποσοστό των καρκινοπαθών να έχει θεραπευτεί χάρη σε καινοτόμους θεραπείες, σύμφωνα με την κ. Ψυρρή. Πλέον, χάρη στις καινοτόμους ανοσοθεραπείες, σημαντικό ποσοστό –ακόμη και ασθενών με μεταστατικούς καρκίνους– επιβίωσε. Σημείωσε

ότι πολλοί είναι αυτοί που έχουν επιβιώσει αλλά υποφέρουν, και στο πλαίσιο αυτό γίνεται προσπάθεια να μειωθούν οι παρενέργειες της θεραπείας αλλά και οι αναπηρίες που συνδέονται με τη νόσο. Υπάρχουν, λοιπόν, κέντρα καρκίνου που έχουν αναπτύξει κλινικές επιζώντων με επίκεντρο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και ένα τέτοιο κέντρο αναπτύσσεται πλέον και στην Ελλάδα, με επίκεντρο την ψυχοκοινωνική υποστήριξη, όπως εξήγησε η κ. Ψυρρή.

Μαρία Αυγουστίδου, παθολόγος ογκολόγος, Ανακουφιστική Ιατρική, Όμιλος Ιατρικού Αθηνών

Στην αξία της ανακουφιστικής φροντίδας και ιατρικής εστίασε η παθολόγος ογκολόγος Ανακουφιστικής Ιατρικής του Ομίλου Ιατρικού Αθηνών Μαρία Αυγουστίδου μιλώντας για κατ’ οίκον υπηρεσίες και δομές. Αναφέρθηκε σε μια ολιστική προσέγγιση και αναγνωρισμένη υπηρεσία υγείας από τον ΠΟΥ, που καλύπτει τον ασθενή από την πρωτοδιάγνωση, συμπεριλαμβανομένου του φροντιστή του ασθενούς, με σκοπό να τον καλύψει για σωματικά, ψυχικά, κοινωνικά και πνευματικά προβλήματα. Πρακτικά, η ανακουφιστική φροντίδα δεν αφορά μια υπηρεσία μόνο για το τελικό στάδιο, αλλά πρέπει να παρέχεται από την αρχή μιας απειλητικής για τη ζωή διάγνωσης, είπε. Σύμφωνα με στοιχεία, σήμερα τρέχουν 3 προγράμματα ανακουφιστικής φροντίδας στη χώρα μας, με 40 ογκολογικά τμήματα και 57 ιατρεία πόνου σε δημόσια νοσοκομεία, εκ των οποίων κάποια παρέχουν γενικές υπηρεσίες ανακουφιστικής φροντίδας, με μόνον ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα κατ’ οίκον, το «Γαλιλαία». Περίπου 120-135 χιλ. ασθενείς χρήζουν τέτοιων υπηρεσιών ετησίως. Αυτό μεταφράζεται σε 15.000 ασθενείς την ημέρα, με άνω του 95% αυτών των ανθρώπων να χρήζουν περίθαλψης για σωματικά προβλήματα όπως καρκινικό πόνο, δύσπνοια κ.ά., πρόσθεσε. Αυτά τα θέματα θα μπορούσαν, όπως ανέφερε, να διεκπεραιωθούν με μια κατ’ οίκον επίσκεψη με την υποστήριξη διεπιστημονικής ομάδας. Εξάλλου, από αυτούς τους ασθενείς μόνο το 3,5% χρήζει νοσηλείας σε κάποιο ξενώνα ή νοσηλευτική δομή, σημείωσε η κ. Αυγουστίδου.

Νίκη Τσούμα, πρόεδρος ΔΣ & διευθύνουσα σύμβουλος, ΗΔΙΚΑ (Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης)

Στο προσεχές διάστημα θα ανακοινωθούν λεπτομέρειες για ένα πρόγραμμα προληπτικής ιατρικής για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, σύμφωνα με την πρόεδρο και διευθύνουσα σύμβουλο της ΗΔΙΚΑ Νίκη Τσούμα, η οποία προανήγγειλλε και άλλες δράσεις παρόμοιες με το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά». Μίλησε για την υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου συστήματος φροντίδας των ογκολογικών-αιματολογικών ασθενών με στόχο την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και την ενίσχυση των πιθανοτήτων ίασης. Στο σύστημα περιλαμβάνεται και το Εθνικό Μητρώο Νεοπλασματικών Νοσημάτων που σχεδιάζεται με έμφαση στη διαλειτουργικότητα για τη συλλογή και αξιοποίηση δεδομένων σχετικά με τον καρκίνο σε επίπεδο ΕΕ, εξήγησε η κ. Τσούμα. Στον σχεδιασμό περιλαμβάνεται επίσης ένα υποσύστημα τεχνητής νοημοσύνης, μια ενιαία πλατφόρμα ανάλυσης δεδομένων και διακυβέρνησής τους, καθώς και ένα business intelligence σύστημα Εποπτείας και Ανάλυσης Δεδομένων. Η ψηφιοποίηση αντιπροσωπεύει μια σταδιακή μεταμόρφωση όσον αφορά την φροντίδα ογκολογικών ασθενών και τροφοδοτείται από τις εξελίξεις στην τεχνολογία, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, των ηλεκτρονικών αρχείων υγείας (EHRs), της τηλεϊατρικής, της ψηφιακής θεραπείας και της τεχνητής νοημοσύνης, αλλά –όπως πρόσθεσε– απαιτούνται και συνέργειες.

Όλγα Σίσκου, επίκουρη καθηγήτρια, Πανεπιστήμιο Πειραιώς

Την ανάγκη να αφουγκραστούμε τα προβλήματα των ογκολογικών ασθενών ανέδειξε η επίκουρη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Πειραιώς Όλγα Σίσκου, μιλώντας για ένα μοντέλο υγείας που θέτει στο επίκεντρο τη φροντίδα των ασθενών πέρα από τα σωματικά τους συμπτώματα. Όπως είπε, αυτό σημαίνει αφενός φροντίδα σε κλινικό επίπεδο και αφετέρου εστίαση του σχεδιασμού της υγειονομικής φροντίδας στις πραγματικές ανάγκες του ασθενούς, στις βιωματικές του εμπειρίες και στις προτιμήσεις του. Η κ. Σίσκου έδωσε έμφαση στην ανάγκη λήψης αποφάσεων με γνώμονα τις εμπειρίες των ασθενών από το ερευνητικό επίπεδο μέχρι τις σχεδιαζόμενες πολιτικές και μίλησε για τον πρωτεύοντα ρόλο της εκπαίδευσης και της ενδυνάμωσης των ασθενών σε ό,τι αφορά τα δικαιώματά τους. Αναφέρθηκε στο παράδειγμα της διακρατικής μελέτης PaRIS, που διεξάγεται σε 20 χώρες υπό τον συντονισμό διεθνούς κοινοπραξίας και του ΟΟΣΑ. H μελέτη υλοποιείται από το Εργαστήριο Οργάνωσης και Αξιολόγησης Υπηρεσιών Υγείας του Τμήματος Νοσηλευτικής του ΕΚΠΑ, με τη συνεργασία του Υπουργείου Υγείας, που έχει εξασφαλίσει και τη χρηματοδότηση, και της ΗΔΙΚΑ. H μελέτη βασίζεται στη διερεύνηση των απόψεων ασθενών και γιατρών για τις υπηρεσίες των δομών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, σημείωσε η κ. Σίσκου.

Πάρις Κοσμίδης, διευθυντής της Β’ Παθολογικής-Ογκολογικής Κλινικής, Νοσοκομείο «Υγεία», πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παθολογικής Ογκολογίας (ESMO)

Πρέπει να παραδεχθούμε ότι στη χώρα μας διάγουμε μια γόνιμη περίοδο για τη φροντίδα των ογκολογικών ασθενών, σύμφωνα με τον διευθυντή της Β’ Παθολογικής-Ογκολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου «Υγεία» και πρώην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Παθολογικής Ογκολογίας (ESMO) Πάρι Κοσμίδη, που σημείωσε αναφορικά με τις νέες καινοτόμους θεραπείες ότι στη χώρα μας οι ασθενείς έχουν πρόσβαση σε όλα τα καινοτόμα φάρμακα ανεξάρτητα από το κόστος, «ακόμη και σε θεραπείες που δεν έχουν κυκλοφορήσει, κάτι που δεν είναι αυτονόητο σε άλλες χώρες», όπως ανέφερε.

Η εξέλιξη της ογκολογίας έχει βοηθήσει πολλούς ασθενείς να επιβιώσουν από την ασθένεια, σχεδόν 30 εκατ. στην Ευρώπη και περίπου άλλους τόσους στην Αμερική, όπως είπε. Πρόσθεσε ότι αυτοί οι ασθενείς έχουν περάσει το ταξίδι του καρκίνου, έχουν αποθεραπευτεί, αλλά κουβαλούν κάποια σημάδια, ψυχικά και σωματικά, και αυτός είναι και ο λόγος που δημιουργούνται πλέον προηγμένες κοινωνικές κλινικές γι’ αυτούς τους ανθρώπους. Η ανακουφιστική φροντίδα είναι μέρος της ογκολογικής φροντίδας, σημείωσε, ενώ τέλος μίλησε για την ανάγκη εκπαίδευσης του κοινού στην αξία της πρόληψης.

Αθανάσιος Κωτσάκης, καθηγητής Παθολογίας-Ογκολογίας, Τμήμα Ιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, διευθυντής Ογκολογικής Κλινικής ΠΓΝ Λάρισας

Ο καρκίνος είναι κάτι πολύ συχνό και έχει λάβει τη μορφή επιδημίας, σύμφωνα με τον Αθανάσιο Κωτσάκη, καθηγητή Παθολογίας-Ογκολογίας στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και διευθυντή της Ογκολογικής Κλινικής του ΠΓΝ Λάρισας. Σημείωσε ότι πρέπει να συνειδητοποιήσουν όλοι, γιατροί, πολιτεία και ασθενείς, τις δυσκολίες που προκύπτουν, καθώς ζούμε σε μια εποχή αυξανόμενης πολυπλοκότητας. Αν και παρέχονται πολύ καλύτερες υπηρεσίες σε ογκολογικούς ασθενείς σε σχέση με παλαιότερα, αναδεικνύεται και το θέμα του κόστους, από την πρόληψη, τη διάγνωση και τη θεραπεία μέχρι την αποθεραπεία και τα κέντρα ανακουφιστικής φροντίδας, όπως πρόσθεσε. Ο κ. Κωτσάκης επίσης σχολίασε ότι από τη μια μεριά διαπιστώσαμε πως δεν έλειψαν από την αγορά φάρμακα την περίοδο των μνημονίων –ούτε από τα δημόσια ούτε από τα ιδιωτικά νοσοκομεία–, αλλά από την άλλη έχουμε να αντιμετωπίσουμε ένα μεγάλο πρόβλημα στη διαγνωστική προσπέλαση των ασθενών, με τον έλεγχο βιοδεικτών που απαιτείται για να μεταβούν στην εξατομικευμένη ιατρική φροντίδα. «Πρέπει να βρεθούν λύσεις», υπογράμμισε κλείνοντας.

Thomas Hofmarcher, οικονομολόγος με ειδίκευση στην υγεία, Σουηδικό Ινστιτούτο Οικονομικών της Υγείας (IHE)

Το ερευνητικό project “Cancer dashboards for European countries” που αναπτύσσει το Σουηδικό Ινστιτούτο Οικονομικών της Υγείας (ΙΗΕ) παρουσίασε συνοπτικά στο μήνυμα που έστειλε στο συνέδριο ο οικονομολόγος με ειδίκευση στην υγεία, εκπροσωπώντας το συγκεκριμένο Ινστιτούτο, Thomas Hofmarcher. Η εν λόγω πρωτοβουλία, όπως σημείωσε, αποσκοπεί στη διευκόλυνση της διάδοσης βέλτιστων πρακτικών στην αντιμετώπιση του καρκίνου μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Στο πλαίσιο αυτό, ανέφερε βασικές παραμέτρους και πεδία ελέγχου των στόχων που τίθενται σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο για τον έλεγχο του καρκίνου. Ελπίζει το project να εμπνεύσει την Ελλάδα στην εισαγωγή ενός εθνικού προγράμματος ελέγχου του καρκίνου, σημείωσε κλείνοντας ο κ. Hofmarcher.