Στο Λαγκαδά της Θεσσαλονίκης, στις ιδιόκτητες εγκαταστάσεις της οικογενειακής βιομηχανίας άλατος, η κυρία Τέτα Δαδακαρίδου, CEO της Αλάτι Δαδακαρίδης Α.Ε. και εκπρόσωπος της τέταρτης γενιάς της εταιρείας, μοιράζεται με το «Women in Business and Science» μία επιχειρηματική ιστορία που ξεκίνησε από τον έμπορο προπάππου της στη Θεσσαλονίκη το 1912 και συνεχίζει να γράφεται με επιτυχία μέχρι σήμερα.
«Μεγάλωσα σε μια οικογένεια όπου το αλάτι λογιζόταν πολυτιμότερο απ’ το χρήμα. Η προγιαγιά Συρματένια έλεγε ότι ακόμη και γλυκό να θέλεις να φτιάξεις, χωρίς αλάτι δεν έχει νοστιμιά. Χάρη στο αλάτι η οικογένειά μας επιβίωσε κατά την περίοδο της κατοχής. Ενώ, παιδί ακόμα, θυμάμαι καθαρά την άρση του κρατικού μονοπωλίου γιατί, εκτός από τις τεράστιες αλλαγές που προκάλεσε στην ελληνική αγορά κατά τη δεκαετία του ‘80, έφερε θυελλώδεις συζητήσεις και στα οικογενειακά τραπέζια μας. Ο πατέρας μου ήταν από τους πρώτους που άνοιξαν την εισαγωγική δραστηριότητα στην Ελλάδα. Πνεύμα ριζοσπαστικό και άνθρωπος ουσίας, δίπλα του «ψήθηκα» επαγγελματικά όχι μόνο εγώ, αλλά και πολλοί από τους σημερινούς συνεργάτες μου. Του είμαι ευγνώμων.»
Μαθήτρια γυμνασίου ακόμα η Τέτα Δαδακαρίδου ήταν ήδη ενεργή στην οικογενειακή επιχείρηση, παίρνοντας το βάπτισμα του πυρός ως μεταφράστρια και διερμηνέας στις επαφές του πατέρα της με τις αγορές του εξωτερικού. Θα πίστευε κανείς ότι η διαδοχή σε μία κορυφαία οικογενειακή επιχείρηση είναι μία αυτονόητη και αυτόματη εξέλιξη, όμως δεν είναι έτσι. Η ίδια παραδέχεται ότι η οικοδόμηση της εμπιστοσύνης ήταν το μεγάλο της στοίχημα.
«Η διαδοχή στη διοίκηση της οικογενειακής επιχείρησης ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Προϋπόθεση της καλής ηγεσίας είναι η εμπιστοσύνη και την εμπιστοσύνη δεν την αγοράζεις, ούτε την κληρονομείς. Δεν φτάνει, για παράδειγμα, να είσαι η έμπιστη των συγγενών σου. Χρειάζεται να κερδίσεις την εκτίμηση των πολλών – εντός και εκτός της επιχείρησης – ιδιαίτερα εκείνων με τους οποίους μπορεί να διαφωνήσεις, αύριο-μεθαύριο, πάνω στη δουλειά. Επιπλέον, η ελληνική αγορά άλατος είναι μεν κεφάλαιο για τον τόπο, καθώς παραμένει κερδοφόρα με τις κρατικές Ελληνικές Αλυκές να πρωταγωνιστούν, αλλά έχει ιδιαιτερότητες. Χρειάζεται να αναγνωρίζει κανείς τις απειλές, να ξέρει πώς, πότε και με ποιους θα συνεργαστεί, να διακρίνει τις ευκαιρίες και να συμβαδίζει με τις αλλαγές που συντελούνται σε διεθνές επίπεδο. Έτσι, το 1992 αποφάσισα να ανοίξω τους ορίζοντές μου και έφυγα για εξειδικευμένες σπουδές πάνω στην επιστήμη του άλατος, εργαζόμενη παράλληλα στο συγκεκριμένο αντικείμενο, στη Γαλλία.»
Ενταγμένη επί δύο χρόνια στο δυναμικό του μεγαλύτερου εξειδικευμένου Όμιλου άλατος της Ευρώπης, Salins, η Τέτα Δαδακαρίδου ανακάλυψε την επιστήμη και την κλίμακα της παγκόσμιας αγοράς άλατος. Στη Γαλλία σπούδασε τα πάντα γύρω από το αλάτι – χημεία, εξόρυξη, ποιότητες και παραγωγή, αλατότητες και είδη, μηχανική και επεξεργασία. Ανέπτυξε, επίσης, τις διοικητικές της ικανότητες, μυήθηκε στην αξία της συνεργασίας έξω από τους οικογενειακούς κύκλους και εργάστηκε σε κάθε πόστο, από τις γραμμές παραγωγής έως τη διαχείριση έργων και τις εξαγωγές. Η επιστροφή της στην Ελλάδα το 1994 άνοιξε έναν νέο κύκλο στρατηγικής εκπαίδευσης, με σκοπό να εξοικειωθεί με όλη τη λειτουργία της οικογενειακής επιχείρησης και να αναγνωρίσει τις ιδιαίτερες ανάγκες της. Η επαγγελματική της τριβή με τεχνικά θέματα, με τη διοίκηση παραγωγής, το management και με το coaching των ανθρώπων, αλλά και με πιο καθημερινά ζητήματα, όπως η κοστολόγηση, τα λογιστικά και η γραμματειακή υποστήριξη τής έδωσαν την εμπειρία που χρειαζόταν και καλλιέργησαν τις σχέσεις της εντός και εκτός εταιρείας. Το 2014, λίγο πριν από τις εκλογές και τα capital controls, ανέλαβε επικεφαλής της Αλάτι Δαδακαρίδης Α.Ε.
«Δεν θυμάμαι την πρώτη μέρα στο νέο μου ρόλο. Για μένα, έτσι και αλλιώς, ο τίτλος της Διευθύνουσας Συμβούλου ήρθε ως φυσική συνέχεια αυτού που είχε προηγηθεί. Θυμάμαι ξεκάθαρα, ωστόσο, ότι στη δύσκολη συγκυρία που λίγους μήνες αργότερα χρειάστηκε να αντιμετωπίσουμε, ήμουν έτοιμη, όπως και η εταιρεία ήταν έτοιμη να αντέξει. Νιώθω περήφανη γι’ αυτή την πρώτη κερδισμένη μάχη, αλλά και για όσες έχουν ακολουθήσει.»
Το να σου παραδοθεί μία οικογενειακή κληρονομιά είναι τιμή και προνόμιο, όμως αποτελεί και σημαντική ευθύνη, να διαφυλάξεις την αξία και να παραδώσεις κάτι περισσότερο από αυτό που παρέλαβες. Είναι κρίσιμο, όπως σημειώνει η Τέτα Δαδακαρίδου, να μη χάνεις τον ορίζοντα, ακόμη και όταν όλα μοιάζουν ή προμηνύονται δυσοίωνα: «Το αλάτι είναι αγροτικό προϊόν. Σου μαθαίνει να πηγαίνεις με τους καιρούς και να εστιάζεις σε εκείνα που μπορείς να ελέγξεις καλύτερα. Στις αντιξοότητες και πρωτόγνωρες ανάγκες που συνόδευσαν την πανδημία, αλλά και στις νέες συνθήκες που διαμόρφωσαν ο πόλεμος στην Ευρώπη και η ενεργειακή κρίση, έχουμε επικεντρώσει τις δυνάμεις μας σε όσα θωρακίζουν την εταιρεία και ενισχύουν τους δεσμούς που έχουμε με την αγορά: πιστοποιημένες υπηρεσίες και εγγυημένα προϊόντα για εξειδικευμένες χρήσεις, έναν ρεαλιστικό οικονομικό προϋπολογισμό, επέκταση σε περισσότερες αγορές του εξωτερικού και επενδύσεις σε ανθρώπους, υποδομή και καινοτομία. Η νέα γραμμή παραγωγής που ολοκληρώσαμε πρόσφατα στοχεύει στη διεύρυνση του πελατολογίου μας, εντός και εκτός συνόρων. Οι εξαγωγές είναι τεράστιο κεφάλαιο για εμάς και θέλουμε να αναβαθμίζουμε διαρκώς την ποιότητα και την ποικιλία των προϊόντων που προτείνουμε, προκειμένου να είμαστε ανταγωνιστικοί. Στον κλάδο μας το μυστικό είναι να μπορείς να δώσεις λύσεις και προστιθέμενη αξία στον πελάτη σου. Κι εμείς έχουμε την τεχνογνωσία, την ευελιξία και τα εργαλεία για να το πετύχουμε. Στα έργα που ήδη υλοποιούμε συγκαταλέγονται, επίσης, το νέο site κι ένα νέο σύστημα ηλεκτρονικής διαχείρισης πελατών που σχεδιάζουμε για τη διευκόλυνση της επικοινωνίας και των παραγγελιών. Επενδύονται, επίσης, πόροι στον παράγοντα άνθρωπο, στην επιμόρφωση του δυναμικού μας και σε ένα εργασιακό περιβάλλον, όπου το 1/5 των εργαζομένων είναι νέοι επιστήμονες και τεχνικοί, ενώ το 80% είναι μαζί μας εδώ και περισσότερο από 10 χρόνια.»
Σήμερα, η Αλάτι Δαδακαρίδης Α.Ε. αποτελεί μία από τις σημαντικότερες πηγές άλατος βιομηχανικής χρήσης της Ευρώπης με δυναμική παρουσία στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Τα προϊόντα επεξεργασμένου, ακατέργαστου και ανακρυσταλλωμένου άλατος που παράγει καλύπτουν περισσότερες από 10.000 εφαρμογές για ποικίλους κλάδους της οικονομίας και η δυναμικότητα της εταιρείας ξεπερνά τους 100.000 τόνους ετησίως. Ένα υψηλό μερίδιο της εγχώριας αγοράς άλατος βιομηχανικής χρήσης ανήκει στην Αλάτι Δαδακαρίδης Α.Ε., ενώ το 60% της παραγωγής της εταιρείας προορίζεται για αγορές του εξωτερικού. Με το προνόμιο μίας ισχυρής εταιρικής κουλτούρας που οικοδομήθηκε πάνω στην κληρονομιά της, με σπάνια εξειδίκευση και σωρευμένη τεχνογνωσία, η εταιρεία Αλάτι Δαδακαρίδης Α.Ε. διανύει τη νέα της εποχή.
«Όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται, η κληρονομιά μάς συνδέει κυρίως με το μέλλον. Μας δίνει τις αξίες που χρειαζόμαστε για να προχωρήσουμε, αλλά σκοπός της είναι η πρόοδος – όχι η προσκόλληση στο παρελθόν. Η γενιά του γιου μου πιστεύω ότι θα μπορέσει να αφήσει μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα με τα τεχνολογικά μέσα που θα διαθέτει. Εύχομαι, επίσης, εάν ο ίδιος αποφασίσει να αναλάβει την ηγεσία της εταιρείας, οι πολιτικές που εφαρμόζουμε σήμερα ενδοεταιρικά κατά των έμφυλων διακρίσεων και υπέρ της ισότητας να θεωρούνται αυτονόητες από όλη την κοινωνία.»
Τη ρωτάμε για το ποια θεωρεί πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα στη γυναικεία διοίκηση. «Αυτές τις ερωτήσεις δεν τις θέτει ποτέ κανείς σε άντρα», απαντά αιχμηρά. «Στα Media δεν υπάρχουν ποτέ “άντρες καριέρας”, μόνο γυναίκες που συνοδεύονται από αυτόν τον τόσο υποτιμητικό χαρακτηρισμό. Είναι καιρός – έχουμε αργήσει μάλιστα – να εγκαταλείψουμε αυτούς τους στερεοτυπικούς ισχυρισμούς, με τους οποίους μεγάλωσα κι εγώ, οι οποίοι αντιπαραθέτουν τα υποτιθέμενα “φυσικά” χαρακτηριστικά της θηλυκότητας με τα ανδρικά. Επικαλούμενες το φύλο μας ή αφήνοντας άλλους να επικαλούνται κλισέ έμφυλους χαρακτηρισμούς για εμάς, χάνουμε την αξίωση στους ισότιμους μισθούς για την ίδια δουλειά και την αναγνώρισή μας στην ιεραρχία ενός οργανισμού. Ακόμα και σήμερα στην Ευρώπη εντοπίζεται χάσμα στις αμοιβές ή στις θέσεις διοικητικής ευθύνης μεταξύ ανδρών και γυναικών. Σε πρόσφατη ανάλυση του Forbes 500 διάβασα ότι οι εταιρείες με γυναίκες σε κορυφαία πόστα διοίκησης ανέπτυξαν περισσότερες καινοτομίες και βελτίωσαν τη φήμη τους, ενώ δυστυχώς στο πρόσφατο Gender Gap Report αναφέρεται ότι θα χρειαστούν 95 χρόνια για να επιτευχθεί ίση εκπροσώπηση ανδρών-γυναικών στα εθνικά κοινοβούλια! Στον επιχειρηματικό χώρο – παρά το γεγονός ότι οι τομείς της τεχνολογίας και των επιστημών παραμένουν απολύτως ανδροκρατούμενοι – είναι αλήθεια ότι τα πράγματα προχωρούν πιο γρήγορα. Εκτιμώ ότι αυτό οφείλεται τόσο στη σχετική νομοθεσία του 2020 όσο και σε μια αλλαγή κουλτούρας στις εταιρείες. Προσωπικά πιστεύω στην αξιοκρατία. Ο κατάλληλος άνθρωπος στην κατάλληλη θέση. Άξιοι άνδρες και άξιες γυναίκες μαζί, μπορούμε να κάνουμε θαύματα.»
Φέτος η Αλάτι Δαδακαρίδης Α.Ε. κλείνει 110 χρόνια, με το πρώτο κατάστημα της εταιρείας στα Λαδάδικα της Θεσσαλονίκης να είναι και πάλι στην ιδιοκτησία της οικογένειας. Όπως καταλήγει η Τέτα Δαδακαρίδου, «ονειρεύομαι να το δω σε λειτουργία, να αφηγείται μία νέα μοναδική ιστορία για τον κόσμο του αλατιού που να μας αφορά όλους».
