Απο τον Ζαχαρία Καπλανίδη, Οικονομολόγο
Διάβασα με ιδιαίτερη προσοχή, όπως προανέφερα, την αιτιολογία του. Είχε, είναι γεγονός, αρκετά θετικά στοιχεία όπως το Δημοσιοοικονομικό πλεόνασμα, την μείωση της ανεργίας, την μείωση του Δημόσιου χρέους σε σχέση με το ΑΕΠ, την βελτιωμένη πιστοληπτική εικόνα των ελληνικών τραπεζών. Από την άλλη, όμως, μας χρεώνει το υψηλό Δημόσιο χρέος, (150% του ΑΕΠ) το έλλειμμα ισοζυγίου συναλλαγών (6,6% του ΑΕΠ) αφού εξακολουθούμε να εισάγουμε πολύ περισσότερα απ’ ότι εξάγουμε, το πρόβλημα με την δικαιοσύνη, που αντί να βελτιώνεται διαρκώς χειροτερεύει, και «last but not least», το Δημογραφικό.
Μετά απ’ αυτήν την ανάγνωση, ρώτησα τον εαυτό μου(το συνηθίζω αυτό), ποια απ΄αυτές τις αρνητικές παραμέτρους, που παραθέτει ο S&P, και μας αφήνει σε επίπεδο ΒΒΒ, θεωρώ την πλέον σημαντική. Και ο εαυτός μου, χωρίς δεύτερη σκέψη μου απάντησε «μεγαλοφώνως» το Δημογραφικό. Ξέρετε, αυτές οι άμεσες απαντήσεις που μας δίνει καμιά φορά ο εγκέφαλος και το θυμικό μας, δεν είναι πάντοτε και οι πλέον ορθές και ενδεδειγμένες. Χρειάζονται περαιτέρω ορθολογική επεξεργασία. Και ελάτε λοιπόν μαζί να ξεδιπλώσουμε τα στοιχεία και να αποδείξουμε ορθολογικά εάν το Δημογραφικό στην χώρα μας είναι πράγματι η βόμβα στα θεμέλια της οικονομίας, αλλά και ταυτόχρονα κοινωνικό και υπαρξιακό πρόβλημα πολλών μεγατόνων ή όχι.
Δημογραφικό έλλειμμα σημαίνει απλά, ότι κάθε χρόνο γεννιούνται στην Ελλάδα λιγότεροι άνθρωποι απ΄ότι πεθαίνουν. Σ΄αυτόν τον ορισμό σίγουρα συμφωνούμε όλοι. Πράγματι τα τελευταία χρόνια στην χώρα μας, γεννιούνται 75-80,000 παιδιά και πεθαίνουν 120,000 Έλληνες. Απλά και μαθηματικά, χάνουμε κάθε χρόνο, 40,000 συμπολίτες μας, δηλαδή μια ολόκληρη πόλη του μεγέθους της Καβάλας.
Σε 10 δηλαδή χρόνια από σήμερα, θα πρέπει να διαγράψουμε από τον Δημογραφικό χάρτη 10 περίπου πόλεις του μεγέθους της πανέμορφης αυτής πόλης του Βορρά. Ποιες είναι και θα είναι διαρκώς πιο έντονες οι συνέπειες αυτού του φαινομένου; Εγώ θα έλεγα η έλλειψη νέων, η υποστελέχωση των επιχειρήσεων σ’ όλους τους κλάδους της οικονομίας, η γήρανση του πληθυσμού με συνέπεια την κατάρρευση του ασφαλιστικού, η ερημοποίηση της υπαίθρου με ανυπολόγιστες οικονομικές, κοινωνικές και ίσως και γεωπολιτικές συνέπειες, αναγκαστική εισαγωγή μεταναστών από τρίτες χώρες, που μεσομακροπρόθεσμα μπορούν να αλλοιώσουν και το ανθρωπολογικό χαρακτήρα των Ελλήνων, μείωση των ξένων επενδύσεων στην ελληνική οικονομία λόγω έλλειψης προσωπικού και μάλιστα εξειδικευμένου και …. ας σταματήσουμε σ΄αυτά γιατί θα μπορούσα να γράψω ολόκληρο βιβλίο για τις συνέπειες του συνεχούς εντεινόμενου Δημογραφικού μας ελλείμματος.
Μέχρι εδώ ελπίζω να συμφωνείτε μαζί μου.
Πάμε τώρα στα αίτια του φαινομένου. Χωρίς αμφιβολία είναι το θέμα της υπογεννητικότητας. Για να διατηρούμε τον πληθυσμό μας στα ίδια επίπεδα(περίπου 10 εκατομμύρια) θα πρέπει κάθε Ελληνίδα να γεννά μέσο όρο 2 ½ παιδιά στην περίοδο της γονιμότητας της. Αυτό όμως που μας λένε οι στατιστικές είναι ότι ο μέσος όρος, στην πραγματικότητα, είναι ελαφρώς κάτω του 1 ½ παιδιά ανά γυναίκα. Και λέω ανά γυναίκα και όχι ανά οικογένεια, γιατί σήμερα, πολλές γυναίκες αλλά και άνδρες, αποφασίζουν να μείνουν στην κυριολεξία εκτός νυμφώνος. Βέβαια, στο πρόβλημα συμβάλει και η μετανάστευση Ελλήνων στο εξωτερικό. Στα δύσκολα χρόνια των μνημονίων, «πήραν των ομματιών τους» τουλάχιστον 600,000 νέοι Έλληνες. Δεν είναι όμως αυτό το μείζον πρόβλημα. Είναι μετά βεβαιότητας η υπογεννητικότητα. Πού οφείλεται λοιπόν αυτή η «τρομερή κυρία» που απειλεί να αφανίσει το Ελληνικό DNA; Άπαντες σχεδόν συγκλίνουν στο οικονομικό πρόβλημα. Οι νέοι είναι άνεργοι, όσοι δουλεύουν αμείβονται πενιχρά, τα ενοίκια είναι στο Θεό, με αποτέλεσμα και οι τριαντάρηδες να μένουν στο πατρικό, ο πληθωρισμός να μην αφήνει κανένα περιθώριο στην αγοραστική ικανότητα ακόμα και του μέσου Έλληνα, οι τράπεζες μετά το φιάσκο της δεκαετίας 2008-2018, κρατούν τα ¾ των Ελλήνων εκτός πιστοληπτικής ικανότητας και πολλά άλλα. Με αυτή την λογική ακολουθία, το κράτος προσπαθεί να αμβλύνει το πρόβλημα, με παροχές τύπου επιστροφής ενός μισθώματος ενοικίου, επιδοτήσεις σε πολυτέκνους της τάξης των 150-200€ ανά παιδί, δάνεια για αγορά πρώτης κατοικίας έως 120,000€ όταν όμως ένα σπίτι αξιοπρεπές των 100τμ στοιχίζει τα διπλάσια, μείωση των φορολογικών συντελεστών σε νέους που αμείβονται με πάνω από 2000€ τον μήνα, δηλαδή το ένα τοις χιλίοις και ούτε. Οδοντογλυφίδες εναντίον ελέφαντα. Διαφωνώ κάθετα. Και βέβαια διαφωνώ με την ουσία του προβλήματος, ότι δηλαδή αιτία της υπογεννητικότητας είναι κυρίως το οικονομικό! Μην βιάζεστε να διαφωνήσετε!
Ένα καλό παράδειγμα είναι η γιαγιά μου η Καλλιόπη από την Πέτρα της Μυτιλήνης. Γέννησε και μεγάλωσε 13 παιδιά, στην διάρκεια του μεσοπολέμου και του Β’ Παγκοσμίου όπου τα οικονομικά των Ελλήνων ήταν σε επίπεδα απόλυτης εξαθλίωσης. Και δεν ήταν μόνο η γιαγιά μου, από το 1920 μέχρι το 1980 ο πληθυσμός της χώρας, και παρά τις έντονες ροές μετανάστευσης, σχεδόν διπλασιάστηκε,(από 5,5 εκατομ σε 9 εκατομ) με οικονομικές συνθήκες πολύ χειρότερες από τις σημερινές. Το πρόβλημα δεν είναι κατά την ταπεινή μου άποψη κυρίως οικονομικό.
Είναι κοινωνικοπολιτικό.
Κοινωνικό, γιατί οι νέοι σήμερα, δεν κόπτονται να ζευγαρώσουν επισήμως, έχουν άλλες προτεραιότητες, όπως, η ανεξαρτησία τους, η αποφυγή ανάληψης ευθυνών, η επαγγελματική τους ανέλιξη. Σ ‘αυτά συμβάλουν και οι ελεύθερες και εύκολες σχέσεις των δύο φύλων, οι γυναίκες σε επαγγελματικό ανταγωνισμό με τους άνδρες, η επιδείνωση της κλιματικής αλλαγής με συνέπεια το 1/3 των γυναικών να δυσκολεύεται στην τεκνοποίηση, γεγονός που επιτείνεται και από το αυξημένο άγχος αλλά και την ποιότητα της διατροφής. Με αυτήν την ανάλυση, καθίσταται σαφές, ότι τα μέτρα που λαμβάνει η κυβέρνηση, δεν θα έχουν καμία τύχη και η υπογεννητικότητα στην χώρα θα είναι μονόδρομος. Οι προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Αρχής είναι ξεκάθαρες: σε 20 χρόνια από σήμερα, το 65% των Ελλήνων θα είναι πάνω από 68 χρονών και ο πληθυσμός της χώρας λιγότερος και από 9,000,000 κατοίκους. Ούτε σε διαρκή πόλεμο να είμαστε!
Εύλογα, θα μπορούσατε, είτε συμφωνείτε με τα παραπάνω είτε όχι, να με ρωτήσετε, εάν υπάρχει και ποια θα ήταν κατά την γνώμη μου μια αποτελεσματική στο πρόβλημα λύση. Ναι υπάρχει θα σας απαντούσα κατηγορηματικά.
Κι αυτή, είναι η ενδυνάμωση της εγκαταλελειμμένης ελληνικής επαρχίας. Αντί για επιδόματα και παντελώς ανεπαρκή οικονομικά κίνητρα στους νέους για δημιουργία οικογένειας και απόκτησης παιδιών, θα πρέπει να δώσει ισχυρά κίνητρα για έξοδο νέων κυρίως από Αθήνα και Θεσσαλονίκη σε όλη την επαρχία της Βόρειας και Κεντρικής Ελλάδας αλλά και του Βορείου Αιγαίου. Τα μέτρα θα πρέπει να περιλαμβάνουν ικανές χρηματοδοτήσεις για μετεγκατάσταση, διανομή κλήρου για ενασχόληση στον πρωτογενή τομέα, βελτίωση όλων των υποδομών σ ’αυτές τις περιοχές, όπως σχολεία, επαρκώς στελεχωμένα κέντρα υγείας, αρδευτικά έργα, σύγχρονες δομές και δίκτυα επικοινωνίας, εκπαίδευση και μεταφορά τεχνογνωσίας από δημόσιους φορείς όπως γεωπόνους, πολεοδόμους, ειδικούς χρηματοοικομικών και τραπεζικών συναλλαγών, που ούτως ή άλλως πληρώνει ο Ελληνικός λαός και τελικά τον κλέβουν και από πάνω, βλέπε ΟΠΕΚΕΠΕ και όχι μόνο.
Και αναλογιστείτε τώρα: έστω και 200,000 νέα ζευγάρια ή 400,000 μεμονωμένοι νέοι να αποφάσιζαν, με ένα τέτοιο πακέτο μέτρων, να έφευγαν, τι θα σήμαινε αυτό για την οικονομία αλλά και το δημογραφικό: πρώτον ενδυνάμωση του πρωτογενή τομέα, που σήμερα βρίσκεται στην εντατική, δεύτερον, αποσυμφόρηση της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης με πολλαπλά οφέλη όπως το κυκλοφοριακό, το στεγαστικό, την επιβάρυνση της ατμόσφαιρας, την αύξηση του άγχους, την ενδοοικογενειακή βία και την βία των νέων, την βελτίωση των υπηρεσιών υγείας και δεν έχει τέλος η λίστα αυτή. Από την άλλη πλευρά, ποιος νέος δεν θα προτιμούσε να ζει στην επαρχία και στο χωριό, όταν αυτό του εξασφαλίζει εργασία, εκπαιδευτικές και υγειονομικές παροχές, ευκαιρίες για τα παιδιά του, μια ζωή χωρίς έντονο άγχος, σε ιδανικό κλιματικό περιβάλλον αλλά και κοινωνικοποίηση και αλληλεγγύη που εξασφαλίζουν οι μικρές κοινωνίες στοιχεία που έχουν εξαφανιστεί ακόμα και σαν έννοιες από τις αδηφάγες μεγαλουπόλεις; Τι θα είχε στα αλήθεια να ζηλέψει ένας νέος σε ένα τέτοιο οργανωμένο περιβάλλον από την Αθήνα; Το οικονομικό; την ποιότητα των καθημερινών μετακινήσεων; την ποιότητα της ατμόσφαιρας; ή τις επιφανειακές σχέσεις του με το άλλο φύλο;
Τίποτα από όλα αυτά.
Αντίθετα, όλα τα πλεονεκτήματα θα ήταν υπέρ της ζωής στην επαρχία. Και το βασικό, που έχει σχέση με το σημερινό μας θέμα, οι οικογένειες αυτές, για πολλούς και ευνόητους λόγους, θα άρχιζαν να γεννούν παιδιά. Πάντοτε οι επαρχίες έδιναν περισσότερα παιδιά από τις μεγαλουπόλεις. Τυχαίο; δεν νομίζω. Μπορεί να μην φτάσουν το ρεκόρ της γιαγιάς μου της Καλλιόπης, αλλά σίγουρα θα φθάσουν τον ζητούμενο μέσο όρο των 2 ½ παιδιών ανά οικογένεια.
Και επειδή κυβέρνηση και αντιπολίτευση αλληλοκατηγορούνται, σχεδόν καθημερινά, για μέτρα ακοστολόγητα, που δεν αντέχει η Ελληνική Οικονομία, εγώ δεν θα επιτρέψω αυτό το άρθρο να κατηγορηθεί σαν ακοστολόγητο. Και σας καλώ μάλιστα να το κοστολογήσουμε μαζί. Δεν είναι τόσο δύσκολο, σας το υπόσχομαι.
Α. Επιδότηση 1000€ τον μήνα ή 12,000€ τον χρόνο για κάθε οικογένεια που θα μετακομίσει στην επαρχία και θα αποκτήσει 2 τουλάχιστον παιδιά. Μιλήσαμε για 200,000 οικογένειες θεωρητικά. Σύνολο επιβάρυνσης ετησίως 2.4 δισεκατομμύρια.
Β. Βελτίωση υποδομών σε σχολεία, κέντρα υγείας κ.λ.π. 500 εκατομμύρια τον χρόνο. Λίγο αυθαίρετο το νούμερο, αλλά όχι μη ρεαλιστικό.
Γ. Δάνειο από τις τράπεζες για έξοδα μετεγκατάστασης και εξοπλισμού νέων γεωργικών ή μικρών μεταποιητικών μονάδων (τυροκομεία, παρασκευής κομποστών, κ.α.) ύψους 100,000€ με εγγύηση του Δημοσίου. Το μέτρο αυτό δεν έχει δημοσιονομικό κόστος, παρά μόνο εάν δεν αποπληρωθεί από τους δανειολήπτες. Αντίθετα, υπάρχουν για αυτό τον σκοπό, δισεκατομμύρια από Ευρωπαϊκά προγράμματα αλλά και από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα.
Συμπέρασμα: Το πραγματικό δημοσιονομικό κόστος αυτού του εγχειρήματος δεν ξεπερνάει, εάν κάνετε την πρόσθεση, τα 3 δισεκατομμύρια ετησίως. Θέλετε να τα κάνουμε 3,5 ή ακόμα και 4 δισεκατομμύρια; να το δεχθώ. Δεχθείτε όμως και εσείς όλα αυτά τα οφέλη για την οικονομία, την κοινωνία το Δημογραφικό και πολλά άλλα στα οποία αναφερθήκαμε. Τέσσερα δις ευρώ επένδυση ετησίως, είναι τίποτα μπροστά στα 40 δις, που υπόσχεται η κυβέρνηση, ότι θα είναι οι επενδύσεις, Ιδιωτικές και Δημόσιες, από το 2026 και για τα επόμενα χρόνια (18% του ΑΕΠ).
Κλείνοντας θα ήθελα να σας προσκαλέσω να επικοινωνήσετε ελεύθερα την γνώμη σας για τις θέσεις αυτού του άρθρου.
Σας υπόσχομαι ότι θα τα διαβάσω όλα προσεκτικά και θα σας απαντήσω προσωπικά. Με μία μόνο παράκληση: οι θέσεις να μην είναι υβριστικές και επιθετικές προς καμία πλευρά. Το περιοδικό μας δεν κάνει πολιτική, αλλά εκφράζει ρεαλιστικές και επιστημονικά τεκμηριωμένες απόψεις σε θέματα που αφορούν στην καθημερινότητα του Έλληνα πολίτη. Ας κάνουμε λοιπόν το Women in Business & Science δεξαμενή ανταλλαγής απόψεων, σε ήπιο και δημιουργικό κλίμα, με την ελπίδα ότι δεν είναι αργά, όλοι μαζί, να κάνουμε την Ελλάδα και πάλι μεγάλη στο επίπεδο τουλάχιστον που της αξίζει.
Απόψεις από μέρους σας, προς αυτή την κατεύθυνση, υποσχόμεθα το WIBS να τις δημοσιεύει είτε στα social media του περιοδικού είτε στην έντυπη έκδοση του.
Περιμένοντας την ανταπόκριση σας.
Email : z.ka@women-in-business.gr
Σας ευχόμαστε καλό χειμώνα
