H “βαριά βιομηχανία”μας στο “εκτελεστικό” με τα δικά μας όπλα

Τον αποκαλούμε “βαριά βιομηχανία”, και όχι ίσως αδικαιολόγητα, αφού από το 1950, και κυρίως από την δεκαετία του ΄70, συμβάλλει ουσιαστικά στους σημαντικούς δείκτες της Ελληνικής Οικονομίας, όπως είναι το Ακαθάριστο Εθνικό προϊόν (ΑΕΠ) η απασχόληση, οι επενδύσεις σε υποδομές, η ανάπτυξη συμπληρωματικών και συναφών κλάδων (Πρωτογενής τομέας, μεταποίηση, υπηρεσίες ) η βελτίωση τού ισοζυγίου εμπορικών συναλλαγών.

Μιλάμε, όπως καταλάβατε, για τον Ελληνικό Τουρισμό. Τα βασικά αρχικά πλεονεκτήματα, πάνω στα οποία στηρίξαμε τα πρώτα βήματα ανάπτυξης, μετά το 1950, ήταν αναμφισβήτητα το φυσικό κάλλος, τα πλούσια ιστορικά και πολιτιστικά μας στοιχεία, η φιλοξενία των Ελλήνων και βέβαια και οι ανταγωνιστικές μας τιμές έναντι της Ιταλίας, Ισπανίας και άλλων χωρών, που είχαν ήδη προηγηθεί σημαντικά, στην ανάπτυξη της δικής τους Τουριστικής Βιομηχανίας.

Από τότε, έχει πέσει πολύ νερό στον μύλο, και μέσα από περιόδους ισχνών αλλά και παχιών αγελάδων, φθάσαμε στο σήμερα, δηλαδή στην εποχή των 30-33 εκατομμυρίων επισκεπτών και των 19 περίπου δισεκατομμυρίων εσόδων το χρόνο.
Πριν όμως αναλύσουμε περαιτέρω τα οικονομικά μεγέθη του Τουρισμού, στην χώρα μας, και φθάσουμε στην δικαιολόγηση του τίτλου αυτού του άρθρου, ας δούμε, μαζί, τι σημαίνει Τουρισμός για τον άνθρωπο, και ποια είναι τα κοινωνικοοικονομικά οφέλη, για μια χώρα υποδοχής, όπως η Ελλάδα.
Τουρισμός λοιπόν, με απλά λόγια, είναι η αναγκαιότητα του ανθρώπου και μάλιστα από τα πρώτα χρόνια ύπαρξης του, για μετακίνηση από ένα σημείο Α σε ένα σημείο Β. Οι λόγοι αυτής της αναγκαιότητας ήταν πολλοί και διέφεραν ανάλογα με την εποχή εξέλιξης του ανθρώπου.
Έτσι, αρχικά, οι άνθρωποι έπρεπε να μετακινούνται στην προσπάθεια να εξασφαλίσουν τροφή ή να προφυλαχτούν από διάφορους κινδύνους ή ακόμα από περιέργεια ή διάθεση περιπέτειας. Αργότερα, στην εποχή της οργάνωσης αποικιών και πόλεων, προστέθηκε και η ανάγκη ανταλλαγής προϊόντων αλλά και ιδεών και τεχνολογίας.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι Αρχαίοι Έλληνες, που όργωναν την Μεσόγειο μεταφέροντας αλλά και αποκομίζοντας υλικά, αλλά και άυλα προϊόντα, σ’ όλον τον τότε γνωστό κόσμο. Είναι κατά συνέπεια και αυτοί Τουρίστες, αφού μετακινούνται, προσωρινά, από τον χώρο της μόνιμης διαμονής τους, σε μια άλλη περιοχή, ανεξάρτητα του κινήτρου π.χ οικονομικού, επιστημονικού, περιπέτειας ή ανάγκης βίωσης μιας άλλης πραγματικότητας.

Με την εκβιομηχάνιση της παγκόσμιας οικονομίας και την εντατικοποίηση της εργασίας και του παραγωγικού μοντέλου, δημιουργήθηκε και μια επιπρόσθετη ανάγκη, για κατανάλωση τουριστικών υπηρεσιών. Είναι η επιτακτική ανάγκη των διακοπών, από την έντονη εργασιακή δραστηριότητα, και την αλλαγή παραστάσεων, που διευκολύνει την σωματική και ψυχική αποσυμπίεση.

 

greece-culture
Οι τελευταίοι αυτοί λόγοι, είναι και οι κύριοι παράγοντες, σήμερα, προσωρινής διακίνησης δισεκατομμυρίων ανθρώπων, είτε στο εσωτερικό της χώρας διαμονής τους, είτε στο εξωτερικό. Βασικό λοιπόν συμπέρασμα, χωρίς να υποτιμάμε τον βιωματικό Τουρισμό, τον εμπορικό ή ορθότερα τον επιχειρηματικό (corporate) ή τον επιστημονικό (Συνεδριακό) η ανάγκη των διακοπών, στον σύγχρονο άνθρωπο, είναι θέμα ζωτικής σημασίας για την ψυχική και σωματική του υγεία, και όλοι θα πρέπει να έχουν δικαίωμα και πρόσβαση σ ’αυτές. Κρατείστε το αυτό. Συνδέεται με την ουσία αυτού του άρθρου.

Ας δούμε, τώρα, τα βασικά οφέλη μιας χώρας, που υποδέχεται σημαντικό αριθμό επισκεπτών, όπως η Ελλάδα.
Τα οικονομικά είναι λίγο πολύ αντιληπτά σ’όλους. Γι’αυτό θα επικεντρωθούμε στα λιγότερο οφθαλμοφανή: Πρώτο και σημαντικό η διατήρηση του πληθυσμού εκατοντάδων νησιωτικών και όχι μόνο περιοχών, που με το φαινόμενο, και με ότι αυτό συνεπάγεται, της αστυφιλίας, μετά το 1960, θα είχαν στην κυριολεξία ερημώσει. Νομίζω ότι δεν χρειάζεται να αναλύσω περαιτέρω τις κοινωνικοοικονομικές συνέπειες μιας τέτοιας εξέλιξης στην Ελληνική Περιφέρεια.

Η ανάπτυξη του τουρισμού κράτησε, και σε πολλές περιπτώσεις αύξησε τον πληθυσμό, σε νησιά αλλά και την ενδοχώρα, βελτίωσε τις υποδομές, ακόμα και στην υγεία, έσωσε παραδοσιακά επαγγέλματα, όπως αγροτικά, κατασκευές μικρής κλίμακας, ανοικοδόμησης και πολλά άλλα.

Δεύτερον, και πολύ σημαντικό, συνέβαλλε και συμβάλλει στην καθιέρωση παραδοσιακών προϊόντων της χώρας, σε ξένες αγορές, όπως για παράδειγμα τα παραδοσιακά μας ποτά μαστίχα, ούζο, ρακί αλλά και φέτα, γαλακτοκομικά, λάδι, ελιές κλπ. Δεν είναι τυχαίο το ρεκόρ εξαγωγών μας σε ούζο, κρασιά και ρακί το 2022.

Τρίτον, η έλευση εκατομμυρίων τουριστών, από δεκάδες ξένα κράτη, και από τις πέντε Ηπείρους, δημιουργεί αισθήματα φιλίας και προάγει την διεθνή εικόνα της χώρας μας, στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, με ότι αυτό συνεπάγεται.
Και τέλος, ωθεί Έλληνες και ξένους επενδυτές, αλλά και το ίδιο το κράτος, να επιταχύνουν την βελτίωση υποδομών, και μάλιστα σε ολο το φάσμα της οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής δραστηριότητας.

Και ερχόμαστε τώρα στο δια ταύτα. Στον τίτλο αναφερθήκαμε για εκτελεστικό απόσπασμα και μάλιστα με ¨Ελληνικά όπλα¨.

Πως συνδέεται αυτό με όλα τα παραπάνω?

Να λοιπόν πως συνδέονται: Αναλύσαμε γιατί ο Τουρισμός είναι μια παγκόσμια αναγκαιότητα, και μάλιστα με ρίζες που χάνονται στα βάθη πολλών αιώνων. Συμφωνήσαμε, ελπίζω, πόσο σημαντικός είναι για οικονομικούς αλλά και κοινωνικούς και πολιτικούς λόγους για την Ελλάδα. Διαπιστώσαμε, και το διαβάζουμε καθημερινά, ότι οι περισσότερες επενδύσεις, στην χώρα μας, πραγματοποιούνται στην Τουριστική μας Βιομηχανία, αφού τα τελευταία χρόνια, εκτός της περιόδου του κορωνοϊού, αυτή καταρρίπτει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο.
Παρατηρούμε όμως, από πέρσι, και πολύ περισσότερο εφέτος, ότι το κόστος των διακοπών εκτινάχθηκε στα «ουράνια».
Οι Έλληνες δηλώνουν, απερίφραστα, ότι δεν μπορούν να διαμείνουν ούτε λίγες ημέρες, όχι στην Μύκονο ή την Σαντορίνη αλλά ούτε στις μικρές Κυκλάδες ούτε στα Ιόνια νησιά. Πρόσφατη έρευνα έδειξε, ότι το 73% των Ελλήνων, έχουν Τραπεζικούς λογαριασμούς ύψους κάτω από 1000 ευρώ! Πως να κάνει κανείς διακοπές και που με διαθέσιμα κάτω από 1000 ευρώ;!

Υπογραμμίσαμε, ωστόσο, παραπάνω, πόσο σημαντικές είναι οι έστω και σύντομες διακοπές για την σωματική και ψυχική υγεία ενός πληθυσμού. Το Κράτος, βέβαια, θα πει κάποιος , θα μοιράσει 300.000 επιταγές για κοινωνικό τουρισμό εφέτος. Ναι αλλά 300.000 είναι το 3% του Ελληνικού πληθυσμού. Εδώ μιλάμε για το 73%.
Επι πλέον: καταλήξαμε και διαπιστώσαμε, τις τεράστιες επενδύσεις που πραγματοποιούνται σε υποδομές και ξενοδοχεία. Δηλαδή αυξάνουμε την προσφορά σε καταλύματα. Την ίδια στιγμή αυξάνουμε δραματικά και τις τιμές!!

Το τέλειο μείγμα της αναπόφευκτης ύφεσης. Η ύφεση και οι κύκλοι της οικονομίας, οφείλονται ακριβώς στην υπερβάλλουσα αισιοδοξία, την αλόγιστη επένδυση και αύξηση της προσφοράς, η οποία μάλιστα, όταν συνοδεύεται και με αύξηση των τιμών, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια, σε μακροχρόνια ύφεση και συχνά αποεπένδυση.
Το φαινόμενο αυτό το έχουμε δει και στο παρελθόν.
Έχοντας υπηρετήσει επί 44 χρόνια την Τουριστική μας βιομηχανία, έχω βιώσει τουλάχιστον άλλες τρείς τέτοιες κρίσεις, που οφείλονται στην έλλειψη τιμολογιακής στρατηγικής, και στην απληστία πολλών επιχειρηματιών για άμεσα υπερκέρδη. Οι περισσότερες επενδύσεις, στον τομέα, είναι ακριβές και μακράς πνοής.

Όταν οι επιχειρηματίες προσπαθούν να κάνουν απόσβεση σε 2-3 χρόνια, εκμεταλλευόμενοι μια συγκυριακή τις περισσότερες φορές, σημαντική αύξηση της ζήτησης, τότε πυροβολούν με τα ίδια τους τα χέρια την μακρόχρονη βιωσιμότητα της επένδυσης τους.
Με την πολιτική των πολύ υψηλών τιμών σε αεροπλάνα, πλοία και καταλύματα, εφέτος, αποκλείουν την συμμετοχή μεγάλης μερίδας του Ελληνικού λαού, από το απολύτως αναγκαίο αγαθό της ανάπαυλας, αλλά και στέλνουν ένα ηχηρό μήνυμα στις παγκόσμιες αγορές, ότι η Ελλάδα έχασε το συγκριτικό της πλεονέκτημα, που αφορά στο συνολικό κόστος διακοπών.

Όταν οι αγορές το συνειδητοποιήσουν, θα είναι αμείλικτες. Η αντίδραση τους θα είναι τιμωρητική και μάλιστα σε βάθος χρόνου. Θα μας πουν, και με το δίκιο τους, “υπάρχουν και αλλού πορτοκαλιές που κάνουν πορτοκάλια”. Και τότε….καληνύχτα σας. Τι πρέπει να γίνει, πριν φτάσουμε σ’αυτό το σημείο;
Άμεση παρέμβαση φορέων και κράτους. Θα ήταν ουτοπία να πιστεύουμε ότι οι χιλιάδες μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις, που εμπλέκονται στο τουριστικό προϊόν, θα αποκτήσουν ξαφνικά όλοι μαζί τιμολογιακή κουλτούρα και στρατηγική μακρόπνοης και βιώσιμης ανάπτυξης. Αδύνατον!!!

Το κράτος όμως και οι κοινωνικοί εταίροι του, όπως για παράδειγμα ο ΣΕΤΕ, έχουν και την γνώση και τα όπλα, για να παρέμβουν διορθωτικά και αποτελεσματικά. Η νέα διοίκηση του ΣΕΤΕ, αποτελείται από έμπειρα στελέχη και οφείλει να συζητήσει αποφασιστικά με τα μέλη και μη μέλη του, για μια βιώσιμη στρατηγική τιμών, καθώς και άλλων θεμάτων, όπως η έλλειψη και η εκπαίδευση προσωπικού στον κλάδο.
Το κράτος πρέπει να διαφυλάξει την ¨βαριά μας βιομηχανία¨, από τους κύκλους της οικονομίας, με παρεμβάσεις, ακόμα και σε επίπεδο πλαφόν, στις τιμές, αν μη τι άλλο, στα τριάστερα αλλά και τετράστερα ξενοδοχεία, αλλά και στο κόστος των μεταφορών εν γένει.

Αν ο κλάδος περιέλθει σε ύφεση, πρέπει να καταλάβει, ότι θα βρεθεί αντιμέτωπο με ανεργία, αποεπένδυση και οικονομικές ενισχύσεις σε επιχειρήσεις όπως έγινε τελευταία με την κρίση της πανδημίας. Οι αρχές της Κεϋνσιανής θεωρίας, εφαρμόζονται, σήμερα, και στα πιο φιλελεύθερα κράτη (βλέπε Fed στο θέμα των επιτοκίων). Πόσο μάλλον στην Ελλάδα, για την πιο σημαντική της βιομηχανία.
Δεν μου αρέσει να γίνομαι προπομπός κακών μηνυμάτων, αλλά έχω το κακό προαίσθημα, ότι ή αλλάζουμε πολιτική, ή σύντομα θα θυμόμαστε το 2019 ή το 2023, ως τις καλύτερες τουριστικά χρονιές, για τα επόμενα τουλάχιστον 10 χρόνια.

 

greek-island-streets
Η Μύκονος, η Σαντορίνη θα βιώσουν πρώτες αυτές τις συνέπειες, γιατί πρώτες ξεπέρασαν τις κόκκινες γραμμές. Ήδη μαθαίνω ότι ο φετινός Μάιος ήταν 40% κάτω του περσινού.

Κλείσιμο και τελικό συμπέρασμα: Η τουριστική μας βιομηχανία, τόσο σημαντική για οικονομικούς, κοινωνικούς ακόμα και για πολιτικούς λόγους, βρίσκεται σήμερα στο μεταίχμιο της περαιτέρω ανάπτυξης ή κάθετης, οπισθοχώρησης. Κράτος και κοινωνικοί εταίροι οφείλουν όχι να πανηγυρίζουν για το σήμερα, αλλά να αντικρύζουν τις προκλήσεις του αύριο με ιδιαίτερη προσοχή. Οι επιχειρηματίες του κλάδου, ας σκεφτούν σοβαρά, ότι η απληστία δεν οδηγεί, παρά σε μια πρόσκαιρη ευημερία, που τρώει ουσιαστικά τα έσοδα του αύριο.

Και επιχείρηση χωρίς αύριο ίσον με μη επιχείρηση.

Καλό Καλοκαίρι.

 

Κοινοποίησε αυτό το άρθρο:

Περισσότερα άρθρα

Διαβάστε το τελευταίο τεύχος