Από την Ξένια Κούρτογλου, MSc.
Ιδρύτρια Focus Bari, e-satisfaction, MEX Mentor & Coach, Resilience Expert, Συγγραφέας
Επί αιώνες η άσκηση διοίκησης και η επιχειρηματικότητα ήταν έννοιες συνδεδεμένες, σχεδόν αποκλειστικά, με ανδρικά χαρακτηριστικά, όπως η ισχύς, η ανταγωνιστικότητα, η αναζήτηση εξουσίας. Σήμερα αναζητείται ένα νέο διοικητικό μοντέλο που να μην περιορίζεται απλώς στις ποσοστώσεις και την αριθμητική αύξηση των γυναικών, αλλά να επιδιώκει την ισορροπία και την αρμονική συνεργασία των φύλων, βάσει των ειδικών χαρακτηριστικών τους. Για το μοντέλο αυτό γράφει στο Women In Business μια κορυφαία Ελληνίδα επιχειρηματίας και μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού.
Από την αρχή της καριέρας μου στην Έρευνα Αγοράς, τόσο ως ειδικός όσο και ως επιχειρηματίας, μελετώ και εμβαθύνω στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Αργότερα, μέσα από το μεταπτυχιακό μου στην Ψυχοθεραπεία, ασχολήθηκα σε βάθος με τις σχέσεις των ανθρώπων και συνειδητοποίησα ότι η ποιότητα της ζωής μας, προσωπικής και επαγγελματικής, έχει άμεση συνάρτηση με την ποιότητα των σχέσεων μας. Θα αναρωτηθείτε ίσως τι σχέση έχουν η ηγεσία και η διοίκηση των επιχειρήσεων με αυτή τη μελέτη; Έχουν, και μάλιστα μεγάλη, καθώς, σύμφωνα με τον Simon Sinek, «οι επιχειρήσεις είναι άνθρωποι και αν δεν καταλαβαίνεις από ανθρώπους, δεν καταλαβαίνεις από επιχειρήσεις».
Σήμερα, στην εποχή του ESG (Environment, Sustainability, Governance), οι επιχειρήσεις καλούνται να προβούν σε μια «ολιστική μεταμόρφωση», επαναπροσδιορίζοντας το όραμα, την αποστολή, τις αξίες, τον τρόπο λειτουργίας τους και πάνω απ’ όλα τον τρόπο που διοικούν τους ανθρώπους τους. Ο επαναπροσδιορισμός αυτός καλείται να γίνει με απολύτως ανθρωποκεντρική εστίαση, ηθική, δεοντολογία και σεβασμό στο περιβάλλον. Εξ άλλου, είναι πολλοί πλέον οι εργοδότες που φροντίζουν το δικό τους «employer brand», ούτως ώστε να αποτελεί ελκυστικό εργασιακό περιβάλλον για τα αξιόλογα νέα στελέχη που αποζητούν πολύ πιο ισορροπημένη σχέση μεταξύ εργοδοσίας και εργαζομένου.
Όλα αυτά έρχονται σήμερα ως ζητούμενες «ποιότητες» στο περιβάλλον μιας επιχείρησης και είναι στοιχεία που αποπνέονται κυρίως από τη θηλυκή ενέργεια. Στο σημείο αυτό θα αναφερθώ σύντομα στη βιολογία και στις διαφορές μεταξύ του ανδρικού και του γυναικείου εγκεφάλου: ενώ και οι άντρες και οι γυναίκες ανήκουν στο ανθρώπινο είδος, υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές μεταξύ των δύο εγκεφάλων που καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το κάθε φύλο. Οι διαφορές αυτές προέρχονται από τον άνθρωπο των σπηλαίων, όπου ο άντρας είχε τον ρόλο του κυνηγού έξω στους κινδύνους, προκειμένου να προσφέρει τροφή και προστασία στην οικογένειά του, ενώ η γυναίκα μέσα στη σπηλιά είχε τον ρόλο της τροφού και της φροντίδας της οικογένειας.
Επομένως, από τη φύση της η ανδρική ενέργεια έχει περισσότερο να κάνει με δύναμη, ανταγωνιστικότητα, ρίσκο, αναζήτηση εξουσίας, μαχητικότητα, αγώνα και κυνήγι της νίκης. Από την άλλη πλευρά, η θηλυκή ενέργεια έχει να κάνει περισσότερο με επικοινωνία, ενσυναίσθηση, υποστήριξη, ομαδικότητα, φροντίδα και βιωσιμότητα.
Στην κοινωνία μας, εδώ και πολλά χρόνια, οι γυναίκες μορφώνονται εξ ίσου με τους άντρες και έχουν μπει ενεργά στον επαγγελματικό στίβο. Παραμένει όμως περιορισμένη —στην Ελλάδα και διεθνώς— η αναλογία των γυναικών που φτάνουν σε υψηλές βαθμίδες καριέρας και στις ανώτατες διοικήσεις των οργανισμών. Ωστόσο, αυτό που αποτελεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον εύρημα διεθνών και τοπικών μελετών είναι ότι οι επιχειρήσεις που διοικούνται από γυναίκες ή έχουν μεγάλη συμμετοχή γυναικών στις διοικητικές τους ομάδες είναι μακροβιότερες και έχουν καλύτερα οικονομικά αποτελέσματα συγκριτικά με εκείνες που διοικούνται μόνο από άντρες!
Το 2020 πραγματοποιήσαμε μια μεγάλη έρευνα για τη Vodafone που αφορούσε στη γυναικεία επιχειρηματικότητα και ηγεσία. Τα βασικά ευρήματα αυτού του ερευνητικού έργου, που κάλυψε και άντρες και γυναίκες, αποκάλυψαν κάποια πολύ ενδιαφέροντα συμπεράσματα:
• Ως προσωπικότητες οι άντρες και οι γυναίκες επιχειρηματίες αναπτύσσουν τις επιχειρήσεις τους μέσα από διαφορετικές «διαδρομές»: οι άντρες μέσα από φιλοδοξία/στόχους, επιμονή, ρίσκο και αυτοπεποίθηση, ενώ οι γυναίκες μέσα από δημιουργικότητα, ευελιξία, υπομονή, σταθερότητα, κατανόηση, συνεννόηση, φροντίδα.
• Για τις γυναίκες τα βασικά οφέλη του να έχουν δική τους επιχείρηση αποτελούν η ελευθερία κινήσεων, η συνεχής εξέλιξη / γνώση και οι σχέσεις που αναπτύσσονται, ενώ οι άντρες δίνουν συγκριτικά μεγαλύτερη έμφαση στο αίσθημα επιτυχίας και το οικονομικό όφελος.
• Συνολικά, οι γυναίκες επιχειρηματίες φαίνονται πιο ρεαλίστριες, πιο προσεκτικές, δίνουν περισσότερη έμφαση στη βελτίωση (έναντι της ανάπτυξης), προτιμούν τη σταδιακή εξέλιξη και αποφεύγουν τα μεγάλα ρίσκα και τις μη καλοϋπολογισμένες αποφάσεις και κινήσεις.
Αν έρθουμε τώρα στα σύγχρονα ζητούμενα ηγεσίας των επιχειρήσεων, εν όψει των πολύπλοκων συνθηκών, προκλήσεων και συνεχών αλλαγών αναδεικνύεται το «ιδανικό» μοντέλο διοίκησης που έρχεται να αντικαταστήσει το παλιό, σύμφωνα με το πιο κάτω σχήμα*: Όπως διαπιστώνουμε, τα χαρακτηριστικά, οι ποιότητες και οι δεξιότητες που καλούνται να υιοθετήσουν πιο έντονα οι σημερινοί ηγέτες κλίνουν περισσότερο προς τη θηλυκή ενέργεια, παρά στην αντρική. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να αποχωρήσουν οι άντρες από την ηγεσία των οργανισμών και να τους αντικαταστήσουν οι γυναίκες! Αντίθετα, αυτό που σήμερα καλούνται να υιοθετήσουν οι οργανισμοί είναι ομάδες ηγεσίας με ισορροπία φύλου και αρμονική συνεργασία, ώστε να αξιοποιηθούν τόσο τα ανδρικά όσο και τα γυναικεία χαρακτηριστικά ηγεσίας.
