Με αφορμή τις τάσεις που αναπτύσσονται στα σύγχρονα εργασιακά περιβάλλοντα, είχαμε φέτος την ευκαιρία να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε μια κορυφαία έρευνα που κάλυψε όλο τον εργαζόμενο πληθυσμό της χώρας, εκπροσωπώντας όλες τις ηλικίες/γενιές, κλάδους και βαθμίδες/εξειδικεύσεις. Στόχος μας ήταν να εντοπίσουμε και να καθρεφτίσουμε τα «μεγάλα ερωτήματα ζωής» ανάμεσα στις 4 γενιές που καλούνται σήμερα να συνυπάρξουν αρμονικά στα εργασιακά περιβάλλοντα, αλλά και στην ίδια την κοινωνία: gen Z (18-26), millennials (27-42), gen X (43-57), boomers (58-76).
Παγκόσμια, η επιχειρηματική κοινότητα αντιμετωπίζει τεράστια πρόκληση στην προσέλκυση νέων ταλέντων, αλλά και στη διατήρηση και εξέλιξή τους μέσα στους οργανισμούς. Ο κύριος λόγος γι’ αυτό το φαινόμενο είναι οι μεγάλες αλλαγές στη οπτική καριέρας-ζωής, καθώς και στη νοοτροπία-αξιακό σύστημα μεταξύ των μεγαλύτερων και των νεότερων γενεών. Και καθώς οι διεθνείς και τοπικές συνθήκες συνεχώς αλλάζουν με μεγάλες ταχύτητες, καλούνται άνθρωποι και οργανισμοί όχι μόνο να τις αντιμετωπίσουν, αλλά και να τις διαχειριστούν, τόσο ως άτομα όσο και ως ομάδες.
Βασικά Χαρακτηριστικά κάθε Γενιάς
Η έρευνα που σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε από τη Focus Bari για τα CEO Clubs Greece, απευθύνθηκε σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 1.000 εργαζομένων πανελλαδικά, ενώ παράλληλα πραγματοποίησε και 8 συνεντεύξεις σε βάθος, με δύο εκπροσώπους κάθε γενιάς, έναν άνδρα και μια γυναίκα. Κυριολεκτικά με «μια ματιά», οι λέξεις-έννοιες/κλειδιά που περιγράφουν κάθε γενιά δίνονται στην απεικόνιση που ακολουθεί.
H νεότερη γενιά των Ζ χαρακτηρίζεται από μια προσέγγιση ταχύτητας και ανυπομονησίας, ανάγκης για ποικιλία, δοκιμές, συλλογή εμπειριών και διακρίνεται από μια στάση τολμηρή και άφοβη. Ως αποτέλεσμα, οι νέοι εστιάζονται στο «εδώ και τώρα», θέλουν να ακουστούν, να έχουν επιρροή και να είναι χρήσιμοι, απαιτούν σεβασμό από όλους, και ειδικά τους μεγαλύτερους, και αρνούνται τη μακροπρόθεσμη οπτική στην καριέρα και τη ζωή τους. Μπορεί να παραιτηθούν από τη δουλειά τους με το παραμικρό που θα νιώσουν προσβεβλημένοι ή στριμωγμένοι και συχνά αισθάνονται ότι οι μεγαλύτεροι δεν τους καταλαβαίνουν και δεν τους δίνουν χώρο ύπαρξης. Μια χαρακτηριστική φράση που φυσιολογικά αντιπροσωπεύει τη γενιά Ζ είναι: «Θέλουμε έναν καλύτερο κόσμο!»
Οι Millennials είναι η γενιά που σηματοδοτεί τη μεγάλη στροφή, τόσο στην οπτική της ζωής όσο και στην οπτική της καριέρας. Η γενιά αυτή ήταν «καλομεγαλωμένη», με όλη την άνεση της εποχής ανάπτυξης και βγήκε στην αγορά εργασίας έχοντας αξιόλογα πτυχία τις χρονιές της απότομης οικονομικής κρίσης. Βλέποντας εταιρίες να πτωχεύουν και να κλείνουν, τους γονείς τους να απολύονται και να χάνουν τις περιουσίες τους, οι millennials βίωσαν μια απότομη πτώση και προσγείωση σε μια νέα πραγματικότητα, όπου όλα έπρεπε να ξεκινήσουν από την αρχή. Μέσα από αυτές τις εμπειρίες, η γενιά αυτή συνειδητοποίησε πως τα μακροπρόθεσμα σχέδια είναι συχνά ουτοπικά και πως η τεράστια αφοσίωση στη δουλειά και οι θυσίες που έκαναν οι παλιότερες γενιές τελικά δεν αξίζουν. Δημιουργώντας και αξιοποιώντας την τεχνολογία, οι millennials ήταν οι πρώτοι που έθεσαν σε προτεραιότητα την ισορροπία προσωπικής και επαγγελματικής ζωής, με χαρακτηριστική τους φράση: «Θέλω μια ζωή για μένα!»
Προχωρώντας στη γενιά «Χ», συναντάμε ανθρώπους που σήμερα αγωνίζονται για να διατηρήσουν τα «κεκτημένα» τους, ενώ παράλληλα τρέχουν να προλάβουν την τεχνολογία και την προσαρμογή τους σε συνθήκες που δεν τους είναι ούτε οικείες ούτε εύκολες. Συνειδητοποιούν πως έχουν ακόμα μπροστά τους αρκετά χρόνια εργασίας και καθημερινά καλούνται να ισορροπήσουν στις συνεχώς εναλλασσόμενες συνθήκες, απαιτήσεις, νέες γνώσεις, σε συνδυασμό με τις οικονομικές πιέσεις που έρχονται από παντού. Η γενιά αυτή αισθάνεται ιδιαίτερη ανασφάλεια γιατί γνωρίζει πως, αν χάσει τη δουλειά της, θα δυσκολευτεί πάρα πολύ να προσληφθεί ξανά. Γι’ αυτό, μια φράση που χαρακτηρίζει τη γενιά «Χ» είναι: «Πρέπει να τρέξω να προλάβω και να τα καταφέρω!»
Τέλος, οι Boomers, στην πλειονότητά τους είναι άνθρωποι που βρίσκονται κοντά στη σύνταξη, και την περιμένουν οι περισσότεροι. Συχνά σαστίζουν με όλες αυτές τις αλλαγές που βλέπουν γύρω τους, ειδικά στην τεχνολογία που είναι οι τελευταίοι που την υιοθετούν, και με πικρία συχνά κριτικάρουν τους νεότερους, καθώς θυμούνται πως εκείνοι, όταν ήταν νέοι, έσκυβαν πολύ περισσότερο το κεφάλι στους μεγαλύτερους, είχαν υπομονή και δούλευαν αγόγγυστα προκειμένου να κατακτήσουν κάτι περισσότερο στη ζωή τους. Παραμένοντας επιφυλακτικοί -έως και αρνητικοί- στην αλλαγή και στο καινούργιο, μια χαρακτηριστική φράση της μεγάλης μερίδας των Boomers είναι «Ο κόσμος έχει αλλάξει τελείως», μια φράση που συνήθως λέγεται με αρνητικό πρόσημο και χροιά.
Όμως, μέσα στη γενιά των Boomers υπάρχει και μια μικρή, φωτεινή αναλογία ανθρώπων με εξαιρετικά ανοικτό μυαλό και οπτική, πολύτιμοι μέντορες για τους νέους, με τους οποίους αρέσκονται να συζητούν, να συνεργάζονται, ενώ νιώθουν πως έχουν να μάθουν πολλά από εκείνους. Αντίστοιχα, οι Z’ers, όταν βρίσκονται με τέτοιους Boomers, ενθουσιάζονται και αναγνωρίζουν πόσα πολλά μπορούν να πάρουν από την πολύτιμη εμπειρία τους.
Οι μεγάλες Προκλήσεις της Ζωής για κάθε Γενιά
Η νούμερο ένα πρόκληση για όλη την κοινωνία σήμερα είναι η ανασφάλεια για το μέλλον, με έναν στους τρεις Έλληνες να τη δηλώνουν, και ακολουθεί πολύ κοντά η ψυχική υγεία και ηρεμία, με τις δύο αυτές στάσεις να είναι αλληλοεπηρεαζόμενες και σε δυναμική αλληλεπίδραση. Είναι λογικό, όταν κάποιος αισθάνεται ανασφάλεια για το μέλλον, να νιώθει και άγχος. Ιδιαίτερα σημαντικό και ενδιαφέρον είναι το ότι η νέα γενιά των «Ζ» είναι εκείνη που παρουσιάζει τη μεγαλύτερη αναλογία που θέτει την ψυχική υγεία ως βασική πρόκληση και την ψυχική ηρεμία ως βασικό ζητούμενο. Πιθανά οι ταχύτητες, οι εναλλαγές, οι πολλαπλές οθόνες και τα άπειρα ερεθίσματα να αποτελούν τις ρίζες αυτού του φαινομένου που σίγουρα χρήζει παρακολούθησης.
Η Επικοινωνία και οι Συνθήκες Εργασίας
Αδιαμφισβήτητα και τουλάχιστον σε θεωρητικό επίπεδο όλες οι γενιές δηλώνουν πως προτιμούν να επικοινωνούν δια ζώσης, με ανθρώπους που μοιράζονται ίδιες αξίες και νοοτροπία ανεξαρτήτως ηλικίας. Διακρίνονται όμως αρκετές διαφορές στις γενιές: οι Ζ’ers αξιοποιούν την επικοινωνία μέσα από τα social, οι Millennials προτιμούν την επικοινωνία με μηνύματα, ενώ οι Χ’ers και οι Boomers είναι πιο παραδοσιακοί στους τρόπους που προτιμούν να επικοινωνούν.
Ως προς τις συνθήκες εργασίας, σε όλες τις γενιές συναντάμε την επιθυμία για «υβριδικό μοντέλο» που συνδυάζει και την τηλεργασία και την προσέλευση στα γραφεία, με τις νεαρότερες γενιές να προτιμούν πολύ περισσότερο την ευέλικτη εργασία από απόσταση, που τους επιτρέπει να ταξιδεύουν, έως και να ζουν ως digital nomads.
Καλές Αμοιβές, Ανθρωποκεντρικότητα, Ισορροπία Προσωπικής-Επαγγελματικής Ζωής τα βασικά ζητούμενα από τον Ιδανικό Εργοδότη
Με ιδιαίτερο ενδιαφέρον διαπιστώνουμε πως για όλες τις γενιές «εργασία σημαίνει οικονομικές ανταμοιβές», αλλά και «εξέλιξη, παροχή έργου, δημιουργία». Από εκεί και πέρα, τα κριτήρια για μια θέση που θα ήθελαν, καθώς και τα χαρακτηριστικά της ιδανικής εργοδοσίας, φαίνεται ότι εκτείνονται σε μια σειρά από ζητούμενα, με μικρές διαφοροποιήσεις μεταξύ γενιών. Οι καλές αμοιβές είναι σημαντικότατες αν σκεφτεί κανείς πως ταυτόχρονα η μεγαλύτερη σύγχρονη πρόκληση από την εργασία είναι για όλους τους εργαζόμενους όλων των γενεών το ότι «αμείβομαι πολύ χαμηλά γι’ αυτό που προσφέρω». Από εκεί και πέρα, η ισορροπία προσωπικής-επαγγελματικής ζωής, η εξέλιξη, η προσωπική ανάπτυξη, το θετικό εργασιακό κλίμα, η κουλτούρα της επιχείρησης, αλλά και η ηγεσία παίζουν μεγάλο ρόλο και «μπαίνουν στο τραπέζι». Κατά συνέπεια, οι σύγχρονοι εργοδότες χρειάζεται να συνυπολογίσουν όλες τις παραμέτρους προκειμένου να προσελκύουν, να αξιοποιούν και να εξελίσσουν τα ταλέντα μέσα στους οργανισμούς τους.
Από πλευράς ηγεσίας, οι εργαζόμενοι αναζητούν έναν ηγέτη που εξασφαλίζει συναισθηματική σιγουριά στους συνεργάτες του οργανισμού, ενώ παράλληλα αποτελεί role model, τηρώντας πρώτος εκείνος υψηλές προσωπικές και εταιρικές αξίες/φιλοσοφία.
Εκπαίδευση, Προσωπική Ανάπτυξη και δια Βίου Μάθηση είναι Πρακτική Όλων
Σχεδόν οι εννέα στους δέκα εργαζόμενους δηλώνουν πως αυτόν τον καιρό κάνουν κάποιο είδος εκπαίδευσης, είτε για να βελτιώσουν το βιογραφικό τους, για να αποκτήσουν νέες δεξιότητες ή/και για την προσωπική τους ανάπτυξη. Σημαντική αναλογία αναλαμβάνουν οι ίδιοι το κόστος τέτοιων εκπαιδεύσεων, ενώ εξίσου σημαντικό μέρος των εργαζομένων λαμβάνουν εκπαιδεύσεις που προσφέρει η εταιρία τους. Οι τρόποι εκπαίδευσης εκτείνονται από σεμινάρια, εργαστήρια, συμμετοχή σε νέα projects, έως και προσωπικό coaching και mentoring.
Εν κατακλείδι: οι Διαφορές και το Ζητούμενο απ’ όλες τις Γενιές
Συνοψίζοντας τα πλούσια ευρήματα αυτής της έρευνας, καταλήγει κανείς τόσο στον εντοπισμό των διαφορών μεταξύ των γενεών που δείχνουν ότι «ο κόσμος αλλάζει». Αυτό είναι κάτι φυσιολογικό, καθώς πρώτος ο Ηράκλειτος είχε πει πως «τα πάντα ρεί», επομένως η αλλαγή ως εξέλιξη είναι κάτι που αξίζει όλοι να υποδεχόμαστε με αποδοχή, αλλά και αναζήτηση των ευκαιριών που μπορεί να φέρνει.
