Δάφνη Τσεβρένη: Συνιδιοκτήτρια εμπορική διευθύντρια
Συνέντευξη στην Φωτεινή Νάσσου
Η Clio Muse Tours έφερε την ψηφιακή μεταμόρφωση στον αυτο-οδηγούμενο τουρισμό. Με παρουσία σε 26 χώρες ανά τον κόσμο, εξυπηρετεί περίπου 1000 ταξιδιώτες ημερησίως και έχει «σηκώσει» μέχρι στιγμής €1 εκατ. από το Uni.Fund.
Αποτελεί μία ολοκληρωμένη πλατφόρμα διαχείρισης και διάθεσης θεματικών ψηφιακών ξεναγήσεων για μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους και περιπάτους στην πόλη.
Έχει δημιουργήσει περισσότερες από 550 ξεναγήσεις, διαθέσιμες σε επτά γλώσσες, για σημεία ενδιαφέροντος σε 26 χώρες ανά τον κόσμο, με τα προϊόντα τους να είναι διαθέσιμα στα μεγαλύτερα marketplaces παγκοσμίως.
Πώς γεννήθηκε η ιδέα το 2014 και πως εξελίσσεται η Clio Muse Tours;
Η ιδέα άρχισε να δημιουργείται το 2012 όταν μαζί με τον Γιάννη Νικολόπουλο (συνιδρυτή και διευθύνοντα σύμβουλο) και τον Ανδρέα Φατούρο (συνιδρυτή και υπεύθυνο προϊόντων) βρεθήκαμε σε ένα σεμινάριο επιχειρηματικότητας, το Athens Startup Weekend NEXT.
Στόχος μας ήταν η δημιουργία μιας παγκόσμιας πλατφόρμας προώθησης και δικτύωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς με έναν βασικό στόχο και όραμα: να φέρει τους επισκέπτες πίσω στα μουσεία. Για δύο χρόνια, κάναμε έρευνα και παράλληλα συνομιλήσαμε με τα σημαντικότερα μουσεία στην Ελλάδα. Κάπως έτσι, ιδρύθηκε η Clio Muse Tours με την πρώτη ολοκληρωμένη εφαρμογή μας: μία εφαρμογή ξενάγησης για μουσεία και εκθέσεις. Το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών – Ίδρυμα Βούρου – Ευταξία ήταν ο πρώτος πελάτης που μας εμπιστεύτηκε και μας έδωσε την ευκαιρία να πειραματιστούμε και να αναπτύξουμε τη μεθοδολογία παρουσίασης πολιτιστικού περιεχομένου για τις ψηφιακές μας ξεναγήσεις.
Σήμερα, η εταιρεία μας αποτελεί μία ολοκληρωμένη πλατφόρμα διαχείρισης και διάθεσης θεματικών ψηφιακών ξεναγήσεων για μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους και περιπάτους στην πόλη. Η ομάδα μας, η οποία αριθμεί πλέον 39 άτομα, έχει δημιουργήσει περισσότερες από 550 ξεναγήσεις (διαθέσιμες σε επτά γλώσσες) για σημεία ενδιαφέροντος σε 26 χώρες ανά τον κόσμο, ενώ τα προϊόντα μας είναι διαθέσιμα στα μεγαλύτερα marketplaces παγκοσμίως.
Ποια ήταν η πρώτη σας συνεργασία; Με ποια τουριστικά γραφεία και πλατφόρμες συνεργάζεστε σήμερα;
Η πρώτη μας εμπορική συνεργασία ήταν το 2017 με την Hotelbeds, μέσω της οποίας ταξιδιωτικά γραφεία από όλο τον κόσμο αποκτούσαν τα προϊόντα μας και τα προσέφεραν στο ταξιδιωτικό κοινό. Αυτή η συνεργασία ήταν ένα κομβικό σημείο για την Clio Muse Tours καθώς ήταν η στιγμή που μπήκαμε στο ραντάρ των μεγαλύτερων παγκοσμίων ταξιδιωτικών πλατφορμών. Έναν χρόνο αργότερα, το 2018, τα προϊόντα μας βρέθηκαν στις πλατφόρμες Get Your Guide, Booking.com, Viator και συνεχίζουν να βρίσκονται (στις κορυφαίες θέσεις προτίμησης των επισκεπτών τους) ενώ σήμερα τα προϊόντα της Clio Muse Tours διατίθενται και μέσω των συνεργατών μας Headout, Musement, TripAdvisor, Civitatis, Tiqets, Klook, Tui, Discover Greece, Amigo Tours και πολλών άλλων.
Ένα πρόσφατο τεχνολογικό εργαλείο στο portfolio της Clio Muse Tours είναι οι white-label εφαρμογές για ακουστικές ξεναγήσεις που δημιουργήσαμε για συνεργάτες που είτε έχουν εφαρμογή, είτε όχι ώστε να αυξήσουν εύκολα την πιστότητα των πελατών τους και να ενισχύσουν τις πωλήσεις τους χωρίς κάποια τεχνική υλοποίηση ή γνώση από μεριάς τους. Οι δύο πρώτοι συνεργάτες που μας εμπιστεύτηκαν ήταν η Marketing Greece και η Walks, με τα audio tours τους να διατίθενται ήδη μέσω του web app μας και τους χρήστες να περιηγούνται στην Κέρκυρα και σύντομα στο Grand Central Terminal αντίστοιχα!
Πόσο εύκολο ήταν να φέρετε την ψηφιακή μεταμόρφωση στον αυτο-οδηγούμενο (self-guided) τουρισμό;
Η αλήθεια είναι ότι υπήρχαν αρκετές προκλήσεις που έπρεπε να αντιμετωπίσουμε όταν ξεκινήσαμε ως Clio Muse Tours, αρχικά ως εφαρμογή self-guided ξεναγήσεων.
Δεν ήταν εύκολο για τα μουσεία και τους συνεργάτες μας να καταλάβουν την προστιθέμενη αξία μιας self-guided ξενάγησης, ότι δηλαδή μπορούσαν να προσφέρουν ένα παραπάνω προϊόν στους επισκέπτες τους. Το προϊόν αυτό μπορούσε είτε να το αποκτήσει ο επισκέπτης ακόμα και μετά τη φυσική ξενάγηση για να ζήσει μία πιο αυτόνομη εμπειρία και να εντρυφήσει βαθύτερα στις πληροφορίες που του παρέχουν οι ιστορίες μας, είτε να το επιλέξει ένας πιο low budget ταξιδιώτης, ο οποίος δεν θα επέλεγε να συμμετάσχει σε μία (πιο ακριβή) φυσική ξενάγηση.
Η δεύτερη δυσκολία ήταν να καταλάβουν πόσο εύκολο ήταν να το πουλήσουν στο κοινό τους και με ποιους τρόπους και τρίτον, υπήρχε δυσπιστία καθώς είχαν πρότερη κακή εμπειρία από ακουστικές ξεναγήσεις, λόγω του μη ποιοτικού, περιορισμένου και παρωχημένου περιεχομένου τους. Όλες οι δυσκολίες και οι προκλήσεις που αντιμετωπίσαμε ξεπεράστηκαν με το να ακούμε τους συνεργάτες μας, να είμαστε εκεί παρέχοντας τους υποστήριξη και εκπαίδευση όταν αυτό χρειαζόταν, με την αυτοματοποιημένη διαδικασία διάθεσης των προϊόντων μας και το υψηλής ποιότητας περιεχόμενο στο οποίο πάντα δίναμε έμφαση.
Σχεδόν 10 χρόνια μετά, ισχύει ότι τώρα βρίσκεστε σε μια περίοδο ταχείας ανάπτυξης;
Εννέα χρόνια μετά την ίδρυσή μας και μετά την κρίση της πανδημίας, μπορώ να πω με σιγουριά ότι ο τουρισμός εν γένει βρίσκεται σε περίοδο ταχείας ανάπτυξης και ανάκαμψης. Αυτό που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και σημασία για εμάς και αποτυπώνεται και στα αποτελέσματά μας, είναι ότι οι ταξιδιώτες πλέον αναζητούν τις προσωποποιημένες εμπειρίες και ο τουρισμός ξεφεύγει πλέον από οτιδήποτε μαζικό, με τις ψηφιακές ακουστικές ξεναγήσεις να έχουν αυξανόμενη ζήτηση. Οι ταξιδιώτες είναι πλέον πρόθυμοι να αφιερώσουν περισσότερο χρόνο, αλλά και μεγαλύτερο ποσό του προϋπολογισμού τους προκειμένου να επισκεφθούν κάποιο μουσείο ή αρχαιολογικό χώρο στις πόλεις ή στα μέρη που επισκέπτονται και να αποκτήσουν κάποιο audio tour. Πιο συγκεκριμένα, το 53% του προϋπολογισμού τους προτίθενται να το ξοδέψουν σε περιηγήσεις και αξιοθέατα και μόνο το 24% σε βόλτες για ψώνια, διασκέδαση ή νυχτερινή ζωή. Ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον στατιστικό είναι ότι το 2019, μόνο το 15% των επισκεπτών σε αξιοθέατα και μουσεία θα σκέφτονταν να δοκιμάσουν μία ακουστική ξενάγηση (δωρεάν ή επί πληρωμή), ενώ το 2022 το 30% των επισκεπτών σε αξιοθέατα και μουσεία δήλωσαν αποφασισμένοι να αγοράσουν κάποια ακουστική ξενάγηση.
Τι καινοτόμο προσφέρει η Clio Muse; Τι δυνατότητες δίνει στους χρήστες;
Μπορώ να πω ότι η καινοτομία της Clio Muse Tours έγκειται σε δύο βασικά σημεία:
Πρώτον, στο περιεχόμενο της. Η μεθοδολογία παραγωγής του περιεχομένου μας έχει βραβευτεί από τη Europeana το 2015 και από τη Booking το 2018. Συνεργαζόμαστε με τους καλύτερους τοπικούς οδηγούς/ αρχαιολόγους/ ιστορικούς/ ειδικούς περιεχομένου και εστιάζουμε πάντα στην υψηλή ποιότητα των ιστοριών μας. Κάθε ξενάγηση έχει συγκεκριμένο σενάριο, με αρχή, μέση και τέλος, ώστε κάθε ακροατής να κρατήσει στο μυαλό του την κεντρική ιδέα. Κάθε σημείο και έκθεμα παρουσιάζεται μέσα από πολλαπλές επιλεγμένες ιστορίες, ώστε ο ακροατής να βρει κάτι που τον ενδιαφέρει και να ταυτιστεί με τους ήρωες της ξενάγησης. Όλες οι ιστορίες δένουν μεταξύ τους με τη χρήση storytelling, η οποία μένει πιστή στην ιστορική πραγματικότητα.
Δεύτερον, στην ευκολία απόκτησης και χρήσης των προϊόντων μας. Η αυτοματοποιημένη διαδικασία κράτησης (99% της όλης διαδικασίας από τη στιγμή που γίνεται η κράτηση μέχρι και την ολοκλήρωσή της γίνεται χωρίς οποιουδήποτε είδους ανθρώπινης παρέμβασης) είναι το δεύτερο πολύ σημαντικό πλεονέκτημα μας, καθώς ο ταξιδιώτης έχει τον πλήρη έλεγχο της κράτησής του με όλη την πληροφορία αποθηκευμένη στο κινητό του. Τέλος, ο ταξιδιώτης έχει τη δυνατότητα να ξεκινήσει και να σταματήσει την ξενάγηση όποτε το θελήσει και φυσικά να την αποθηκεύσει και να την κρατήσει στο κινητό του για πάντα, διαθέσιμη και χωρίς σύνδεση στο διαδίκτυο.
Ποιες είναι οι πιο δυνατές σας αγορές; Ποιες οι επιδόσεις σας;
Με παρουσία σε 26 χώρες ανά τον κόσμο, η Ελλάδα παραμένει στην πρώτη θέση προτίμησης των ταξιδιωτών με την Πορτογαλία να ακολουθεί σε απόσταση αναπνοής. Πιο συγκεκριμένα, το 50% των ταξιδιωτών μας που εξυπηρετούμε αφορούν σε αξιοθέατα στην Ελλάδα, ενώ το 40% αποκτά κάποιο από τα προϊόντα μας στην Πορτογαλία. To 2023, η ομάδα μας εξυπηρετεί περίπου 1000+ ταξιδιώτες ημερησίως και η καλοκαιρινή σεζόν του 2023 ήταν σίγουρα η πιο επιτυχημένη μας έως τώρα με περισσότερους από 100.000 ταξιδιώτες να έχουν επιλέξει κάποιο από τα προϊόντα μας.
H Clio Muse έχει «σηκώσει” μέχρι στιγμής συνολικά €1 εκατ. από το Uni.Fund. Πως ανακάμψατε από την πανδημία;
Είναι γνωστό ότι η πανδημία ήταν μία ιδιαίτερα δύσκολη περίοδος για τον τουρισμό, πέραν όλων των άλλων. Ωστόσο, σε εμάς δεν ίσχυσε κάτι τέτοιο, καθώς συνειδητοποιήσαμε ότι η τεράστια αυτή πρόκληση ήταν ταυτόχρονα και μια μεγάλη ευκαιρία, να αναδείξουμε τη σημασία της τεχνολογίας και τη δυναμική που έχει στην ανάδειξη του πολιτιστικού προϊόντος, αλλά και στη διασύνδεση με το κοινό του. Επομένως, κατά τη διάρκεια της πανδημίας κάναμε δύο σημαντικά βήματα. Πρώτον, βοηθήσαμε μουσεία να ψηφιοποιήσουν τις συλλογές τους και δημιουργήσαμε (μέσα σε λίγες ημέρες) εικονικές ξεναγήσεις για μερικά από τα πιο δημοφιλή προϊόντα μας. Η ομάδα μας συνέχισε να εργάζεται από το σπίτι, ένα «κίνημα» που είχαμε ήδη ξεκινήσει πριν την πανδημία, με μία μέρα τηλεργασίας για όλους.
Υπάρχει μια μεγάλη ομάδα που απαρτίζεται κυρίως από γυναίκες. Πώς συμβάλλει αυτό στο Project;
Αυτή τη στιγμή είμαστε συνολικά 39 άτομα, με 22 γυναίκες και 17 άνδρες. Η αλήθεια είναι ότι ήμασταν εξαρχής μια ομάδα με έντονο το γυναικείο στοιχείο χωρίς αυτό να είναι αυτοσκοπός μας. Αντιμετωπίζουμε όλα τα μέλη της ομάδας το ίδιο, αναγνωρίζοντας τις ικανότητες, τα ταλέντα και τις δυνατότητες τους και δεν μας αφορούν τα στερεότυπα, το φύλο, η ηλικία ή οποιοδήποτε άλλο δημογραφικό χαρακτηριστικό.
Πώς λειτουργεί μια γυναίκα με «αρχηγικό» ρόλο;
Με αμεσότητα, ενσυναίσθηση και ειλικρίνεια. Αμεσότητα ως προς τις προκλήσεις αλλά και τις ευκαιρίες που προκύπτουν, ενσυναίσθηση και υποστήριξη των μελών της ομάδας και ειλικρίνεια και ακεραιότητα ώστε να εμπνέει το ίδιο και στους υπόλοιπους. Βέβαια, πάντα υπάρχουν εμπόδια για μία γυναίκα με ηγετικό /διευθυντικό ρόλο, όσο καλή επαγγελματίας και να είναι, περισσότερα από όσα θα αντιμετώπιζε ένας άνδρας. Πιστεύω όμως ότι εάν είσαι ειλικρινής και επαγγελματίας, τα ξεπερνάς. Αναγκάζεσαι να διεκδικήσεις ίσως περισσότερο, να ξεπεράσεις τα όρια σου και να διαχειριστείς προβλήματα που ανακύπτουν λόγω προκαταλήψεων και στερεοτύπων, αλλά τελικά μπορείς να τα ξεπεράσεις.
Το θετικό είναι ότι στην Ελλάδα συναντάμε όλο και περισσότερες γυναίκες σε ηγετικές θέσεις νεοφυών επιχειρήσεων που σχετίζεται με την καινοτομία. Υπάρχει πρόσφορο έδαφος για την πολυπόθητη ισότητα στον επαγγελματικό και επιχειρηματικό στίβο;
Είναι αλήθεια ότι η εικόνα πλέον είναι αρκετά αισιόδοξη. Όλο και περισσότερες γυναίκες αναλαμβάνουν ηγετικές θέσεις startups και υπάρχει ένα γενικότερο κλίμα που ευνοεί αυτή τη μετάβαση, η οποία στην Ελλάδα έχει αργήσει να συμβεί. Το θετικό είναι ότι υπάρχουν αρκετά funds πλέον αφιερωμένα στην ενδυνάμωση της γυναικείας επιχειρηματικότητας, ενώ η ισότητα των φύλων είναι και ένας από τους 17 Παγκόσμιους Στόχους της Βιώσιμης Ανάπτυξης για την Ατζέντα 2030 (στόχος 5). Έτσι, το βασικό αυτό δικαίωμα έχει μπει πλέον σε ένα πολύ συγκεκριμένο πλαίσιο με πολλές εταιρείες και οργανισμούς να είναι υποχρεωμένοι να το υποστηρίξουν. Σαν εταιρεία, είμαστε πολύ περήφανοι που υποστηρίζουμε έμπρακτα αυτόν τον στόχο από την αρχή της ίδρυσης μας, όπως και τον στόχο 8 (Αξιοπρεπής Εργασία & Οικονομική Ανάπτυξη) για τον οποίο έχουμε βραβευτεί από τα Ηνωμένα Έθνη.
Ανήκετε στους νέους ανθρώπους που ονειρεύονται, που έχουν ιδέες, θάρρος, που αποφασίζουν να μείνουν στη χώρα τους και να παλέψουν. Τι σας κράτησε στην Ελλάδα; Το μετανιώσατε;
Όχι, δεν το έχω μετανιώσει. Η Ελλάδα έχει αλλάξει πολύ τα τελευταία χρόνια σε επίπεδο νοοτροπίας και οι εταιρίες έχουν εκσυγχρονιστεί σημαντικά. Θεωρώ ότι σε αυτό έχει παίξει καταλυτικό ρόλο η νεοφυής επιχειρηματικότητα, στην οποία έχω την χαρά να δραστηριοποιούμαι, καθώς τα παραδείγματα και πρότυπα που ακολουθεί έχουν αναβαθμίσει σημαντικά την επαγγελματική κουλτούρα της χώρας μας, ακολουθώντας έναν πιο βιώσιμο τρόπο ανάπτυξης και λειτουργίας. Περιθώρια βελτίωσης φυσικά και υπάρχουν, ωστόσο είμαι πολύ αισιόδοξη για το μέλλον της γενιάς μου, αλλά και των επόμενων γενιών που θα αποφασίσουν να μείνουν και να δραστηριοποιηθούν στη χώρα μας. Δεν είναι καθόλου αδύνατον πλέον να πετύχεις επαγγελματικά στην Ελλάδα, όπως πιστεύαμε πριν κάποια χρόνια, οι ευκαιρίες και οι δυνατότητες αυξάνονται διαρκώς.
Ποια είναι τα επόμενα σχέδια της Clio Muse Tours;
Βασικός μας σκοπός για το 2024 είναι να αναπτυχθούμε περισσότερο σε αγορές πέραν της Ευρώπης, όπως είναι η Αμερική και να γίνουμε ο μεγαλύτερος πάροχος self-guided tours στον κόσμο. Ακούγεται μεγαλεπήβολο, αλλά αν κάνουμε μια αναδρομή από το 2012 έως σήμερα, από πού ξεκινήσαμε και πού βρισκόμαστε σήμερα, θεωρούμε ότι είναι ο επόμενος βασικός και εφικτός μας στόχος πάντα με σεβασμό στο όραμά μας «Να καλλιεργούμε την παγκόσμια πολιτιστική συνείδηση και να σας καθοδηγούμε σε κάθε μέρος του κόσμου» αξιοποιώντας πρωτοποριακή τεχνολογία.
Τι μήνυμα θα θέλατε να στείλετε στους νέους ανθρώπους της ηλικίας σας;
Να είναι ειλικρινείς με τον εαυτό τους και με τους άλλους, να είναι ανοιχτοί στην κριτική και να αξιοποιούν το feedback, να προσπαθούν να ξεπερνούν τα όρια τους και να βγαίνουν από το comfort zone τους, να κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για εκείνους και τους γύρω τους. Και τέλος, να ονειρεύονται χωρίς να βάζουν φρένο στα όνειρά τους γιατί μόνο εάν το ονειρευόμαστε μπορούμε τελικά να το καταφέρουμε.
