Πάντου Αγνή, MD
Ειδικευόμενη Μαιευτικής Γυναικολογίας, PhD(c) Κλινική Ερευνήτρια κλινικής Γένεσις Αθηνών
«Κάλλιον το προλαµβάνειν του θεραπεύειν». Μια άποψη που υποστήριζε ο Ιπποκράτης, και σε αυτά τα σοφά λόγια βασίζεται και ο πολυδιάστατος ρόλος του γιατρού στη σύγχρονη κοινωνία. Η πρόληψη είναι ο κύριος γνώμονας του άρθρου αυτού και συγκεκριμένα όσον αφορά στη διατήρηση της γυναικείας γονιμότητας.
Για ποιο λόγο πρέπει να διατηρήσει μια γυναίκα τα ωάρια της; Λόγοι κοινωνικοί, οικονομικοί ή υγείας, εκπαιδευτικοί στόχοι, επαγγελματική αποκατάσταση, υποχρεώσεις, καριέρα, επιλογή συντρόφου, επιλογές ζωής, όλα αυτά οδηγούν αρκετές γυναίκες στην εποχή μας στην απόφαση να μεταθέσουν χρονικά την τεκνοποίηση. Η μετάθεση όμως αυτή συμπίπτει συχνά με την πιο γόνιμη, κατά κυριολεξία, περίοδο της ζωής της.
Βέβαια, η σύγχρονη γυναίκα διεκδικεί πλέον το χώρο και τον χρόνο της, όπως εκείνη επιθυμεί και τον ορίζει. Αυτό είναι και το σημείο στο οποίο οι ειδικοί οφείλουν να σταθούν αρωγοί στην προσπάθειά της να διαμορφώσει τους δικούς της όρους ζωής, ενημερώνοντάς την, και δίνοντάς της εκείνες ακριβώς τις δυνατές επιλογές ως προς αυτό που έχει ανάγκη.
Στην περίπτωση της γονιμότητας της, ειδικός είναι η/ο γυναικολόγος της, όπου πέρα από τους ιατρικούς λόγους για τους οποίους μπορεί να τον επισκεφθεί, καλό θα ήταν να συζητήσει ζητήματα γύρω από την γονιμότητα της. Είναι εκείνος που θα αφουγκραστεί τις ανάγκες της, εκείνος που θα της εξηγήσει για ποιο λόγο η γενική παραδοχή πως η κύηση συμβαίνει σχετικά εύκολα και σε οποιαδήποτε ηλικία, δυστυχώς, δεν ισχύει πάντα. Όπως δεν ισχύει πάντα και η πεποίθηση που διαιωνίζεται, ότι στην εποχή μας η ιατρική επιστήμη μπορεί να αποκαταστήσει τη γονιμότητα με απόλυτη επιτυχία, σε οποιαδήποτε ηλικία.
Επανέρχομαι λοιπόν, στη δυναμική της ανωτέρω φράσης του πατέρα της ιατρικής, του Ιπποκράτη, προτείνοντας μια σύγχρονη ιατρική λύση, ώστε να προλάβει η γυναίκα το αναπόφευκτο που φέρει η φύση προϊόντος του χρόνου: την ηλικιακή υπογονιμότητα.
Η γονιμότητα της γυναίκας βρίσκεται στην καλύτερη της φάση στην ηλικία των 20 με 25 ετών. Ύστερα από εκείνη την ηλικία, σταδιακά, η γονιμότητα της – και όχι βέβαια η νεότητα της – από την φύση φθίνει. Και ενώ βρίσκεται στην πιο όμορφη και δημιουργική φάση της ζωής της, στην ηλικία των 35 και άνω, ή και κοντά στην ηλικία των σαράντα, αναπαραγωγικά τις περισσότερες φορές βρίσκεται σε “τελική έκπτωση”. Ιδανικό θα ήταν επομένως, να υπάρχει τρόπος να αποφύγει το αναπόφευκτο, στο βαθμό που είναι εφικτό, προλαμβάνοντας τις συνέπειες αυτής της φυσικής εξέλιξης.
Ως ιατρός, αλλά και γυναίκα, με επιθυμίες παρόμοιες με των υπολοίπων γυναικών, αισθάνομαι την υποχρέωση, να επικοινωνήσω στις κοπέλες και στα ζευγάρια, ποια είναι τα όρια της γονιμότητάς τους και ποιες οι επιλογές τους, από τη νεαρή ήδη ηλικία. Μια άμεσα διαθέσιμη πρόταση αποτελεί η κατάψυξη ωαρίων που δίνει τη δυνατότητα στις γυναίκες να “παγώσουν” τις συνέπειες της αναπαραγωγικής εξέλιξης, να κάνουν τις επιλογές που τους ταιριάζουν, κάνοντας τον αντίστοιχο επαναπρογραμματισμό ανάλογα με τα πλάνα της ζωής τους. Η διαδικασία είναι σχετικά απλή. Αφορά σε ένα πρωτόκολλο διέγερσης των ωοθηκών και πρόκλησης πολλαπλής ωορρηξίας, που διαρκεί από την έναρξη του εμμηνορρυσιακού κύκλου της γυναίκας, έως και το τέλος της δεύτερης εβδομάδας. Τα ωάρια καταψύχονται με τη μέθοδο της υαλοποίησης στο εμβρυολογικό εργαστήριο, όπου και μπορούν να παραμείνουν για πολλά χρόνια χωρίς να επηρεάζεται η ποιότητά τους. Η απόψυξή τους και η προετοιμασία για γονιμοποίηση θα γίνει αν, και όποτε, η γυναίκα το επιθυμήσει, ενώ βάσει της τρέχουσας νομοθεσίας, αυτά μπορούν να συντηρηθούν για πέντε έτη αλλά και για όσο επιθυμεί η γυναίκα κατόπιν ανανέωσης συναινέσεως της. Ήδη, εταιρείες κολοσσοί, το προσφέρουν ως δωρεάν εργοδοτική παροχή στις γυναίκες που απασχολούν.
Το πεδίο διατήρησης της γονιμότητας έχει αναπτυχθεί σημαντικά τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Εκτός από τις ομάδες πληθυσμού με επιθυμία διατήρησης γονιμότητας για «κοινωνικούς λόγους», υπάρχει παράλληλα και μια σταδιακά αυξανόμενη κατηγορία ασθενών, γυναικών και ανδρών, που διαγιγνώσκονται με κακοήθη νεοπλάσματα των έσω γεννητικών οργάνων και του μαστού, και οι οποίοι πρόκειται να υποβληθούν σε γοναδοτοξική θεραπευτική αγωγή. Ένας μεγάλος αριθμός αυτών είναι άτεκνοι ή δεν έχουν ολοκληρώσει τον οικογενειακό τους προγραμματισμό. Πριν την εφαρμογή της θεραπείας τους και εφόσον συνιστάται από τον θεράποντα ιατρό τους, η κρυοσυντήρηση ωαρίων, ωοθηκικού ιστού, ή σπερματοζωαρίων, τους προσφέρει ουσιαστικές ελπίδες τεκνοποίησης στο μέλλον. Πρόσφατα, μάλιστα, στο πλαίσιο του 4ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Αναπαραγωγικής Ιατρικής, παρουσιάστηκε ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα, το οποίο περιλαμβάνει τη μητρότητα για γυναίκες που νοσούν από καρκίνο. Το πρόγραμμα «ΗΒΗ». Το πρόγραμμα αυτό, παρέχει δωρεάν κρυοσυντήρηση γεννητικού υλικού γυναικών με καρκίνο, πριν από την έναρξη της θεραπείας τους.
Αντίστοιχα, ενήλικες γυναίκες μετά την εφηβεία, με καλοήθεις νόσους, που υφίστανται γοναδοτοξικές αγωγές (συμπεριλαμβανομένων των χειρουργικών επεμβάσεων), ή γυναίκες με γενετικές παθήσεις από τις οποίες αναπότρεπτη είναι η πιθανότητα να χάσουν πρόωρα τη γονιμότητά τους, όπως το σύνδρομο Turner, ή τέλος ασθενείς transgender (καθορισμένοι ως θηλυκοί κατά τη γέννηση τους), μπορούν να επωφεληθούν από μια τέτοια πρακτική, ενώ βάσει της τρέχουσας νομοθεσίας, προβλέπεται επ’ αόριστο συντήρηση αυτών μετά την πενταετία κατόπιν ανανέωσης σχετικής συναίνεσης τους.
Καλό θα ήταν βέβαια όλη αυτή η προσπάθεια να στηριχθεί και να επικοινωνηθεί μέσω των διαύλων ενημέρωσης, αλλά και από υπόλοιπους φορείς όπως είναι η σχολική εκπαίδευση.
Από τη σωστή ενημέρωση και καθοδήγηση, άλλωστε, εξαρτώνται οι επιλογές μας στο παρόν και η ποιότητα της ζωής μας στο μέλλον.
