Συνέντευξη στην Άννα Γριμάνη
Ως «αναπόσπαστο κομμάτι της εθνικής προσπάθειας για οικονομική ανάπτυξη και ευημερία» όρισε το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητηρίου Αθηνών η πρόεδρος του, Σοφία Κουνενάκη-Εφραίμογλου -η πρώτη γυναίκα στην ιστορία του ΕΒΕΑ που εκλέγεται σε αυτήν τη θέση. Το όραμά της ταυτίζεται με την εξέλιξη και τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας, ενώ ως Πρόεδρος και του Εθνικού Επιμελητηριακού Δικτύου Ελληνίδων Γυναικών Επιχειρηματιών προβάλλει την παράμετρο εξάλειψης των ανισοτήτων αλλά και την ανάδειξη του πολιτισμού σε βασικό εργαλείο προόδου και ανάπτυξης.
«‘Το ΕΒΕΑ είναι η οικογένειά μας. Μέσα από αυτό, αποκτά ισχύ η φωνή μας», θα πει στην εναρκτήρια ομιλία της. «Ταυτόχρονα, συμβάλλουμε στην πρόοδο της χώρας. Με τις θέσεις εργασίας που δημιουργούμε. Με τα φορολογικά έσοδα που φέρνουμε. Με την καινοτομία που προάγουμε. Με τα οφέλη να μοιράζονται σε όλες τις Ελληνίδες και τους Έλληνες. Διότι, χωρίς επιχειρήσεις, δεν μπορούμε να έχουμε ούτε ανάπτυξη, ούτε κοινωνική συνοχή, ούτε μέλλον ως χώρα».
Με μακρά διαδρομή στο χώρο του Πολιτισμού ως Εκτελεστική Αντιπρόεδρος του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, αλλά και εμπειρία στη διοίκηση εταιρειών επικοινωνίας, εμπορίου και βιομηχανίας, η κυρία Κουνενάκη-Εφραίμογλου έχει αποδείξει την ικανότητα της να διαχειρίζεται τη διαφορετικότητα των τομέων που διοικεί, επιτυγχάνοντας στόχους με μεθοδικότητα, ευελιξία και υποδειγματική εργατικότητα.
Η πρόεδρος του ΕΒΕΑ μιλά στο WIBS για τον νέο ρόλο της, τα σχέδια δράσης της στο Επιμελητήριο, την ενεργό σχέση της με την καινοτομία και την έμφαση που πρέπει να δώσει η χώρα στην τεχνολογία για να μη χάσουμε το τρένο της 4ης βιομηχανικής επανάστασης.
Ότι είστε η πρώτη γυναίκα πρόεδρος στην ιστορία του ΕΒΕΑ σηματοδοτεί μια νέα εποχή για τον φορέα;
Εδώ και πάνω από έναν αιώνα το ΕΒΕΑ υπηρετεί το στόχο της ανάπτυξης της χώρας, δίνοντας φωνή στις δημιουργικές δυνάμεις του τόπου και λειτουργώντας ως συνεπής, αξιόπιστος σύμβουλος της Πολιτείας. Είναι ένας φορέας που, σε όλη τη μακρόχρονη ιστορία του, βρέθηκε πάντα σε επαφή με τις τάσεις, τις ανάγκες και τις προκλήσεις κάθε εποχής, προσαρμόζοντας τις δράσεις και τις διεκδικήσεις του, προωθώντας θετικές αλλαγές. Αυτό επιβεβαιώνεται και με την εκλογή για πρώτη φορά γυναίκας Προέδρου. Σε μια περίοδο όπου η ισότιμη συμμετοχή των γυναικών αναδεικνύεται ως προϋπόθεση οικονομικής και κοινωνικής προόδου σε όλο τον κόσμο, το μεγαλύτερο Επιμελητήριο της χώρας μπαίνει μπροστά και δείχνει το δρόμο – συμβολικά, αλλά και στην πράξη, μέσα από οργανωμένες πρωτοβουλίες και προτάσεις.
Πού βασίζεται αυτή η κατάκτηση;
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες γυναίκες στην Ελλάδα καταλαμβάνουν υψηλές θέσεις και αξιώματα στην οικονομία, την πολιτική, την κοινωνία. Αυτό είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό στο βαθμό που αποτυπώνει τη μέχρι σήμερα πρόοδο της χώρας σε θέματα ισότητας σε σχέση με το παρελθόν. Προσωπική μου πεποίθηση είναι ότι οι αλλαγές που θέλουμε να δούμε γύρω μας οφείλουν να ξεκινούν από εμάς. Οφείλουμε να συμμετέχουμε ενεργά και να βάζουμε το δικό μας λιθαράκι στην πρόοδο της κοινωνίας. Αυτή την αρχή έχω ακολουθήσει σε όλη μου την πορεία, συνδυάζοντας την επιχειρηματική δραστηριότητα με τη θεσμική ενασχόληση, για την ενίσχυση του επιχειρείν στην Ελλάδα και ειδικότερα για την ενθάρρυνση και ενδυνάμωση της γυναικείας επιχειρηματικότητας.
Γυναικεία επιχειρηματικότητα. Πώς βιώνετε την εξέλιξή της και τι πρέπει να γίνει ώστε ν’ αποτελέσει βασικό πυλώνα ανάπτυξης της χώρας μας;
Σύμφωνα με μελέτη της Boston Consulting Group, αν οι γυναίκες συμμετείχαν το ίδιο με τους άνδρες στο επιχειρείν, το παγκόσμιο ΑΕΠ θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 3% με 6%, δίνοντας ώθηση στην παγκόσμια οικονομία μεταξύ 2,5 και 5 τρισεκατομμυρίων δολαρίων! Αυτό δείχνει το όφελος που θα προέκυπτε για την Ελλάδα σε όρους ανάπτυξης, αλλά και κοινωνικής προόδου και ευημερίας, εάν καταφέρναμε να γεφυρώσουμε ανισότητες και να αξιοποιήσουμε τις ικανότητες των γυναικών. Παρά τα θετικά βήματα που έχουν γίνει, δεν είμαστε ακόμα σε αυτό το σημείο. Οι γυναίκες επιχειρηματίες καλούνται ακόμη να υπερβούν σημαντικές πρόσθετες δυσκολίες σε σχέση με τους άνδρες: αρνητικά στερεότυπα, έμφυλο χάσμα στη χρηματοδότηση επιχειρήσεων και βεβαίως τη μεγαλύτερη ίσως πρόκληση, που είναι η εξισορρόπηση εργασίας και προσωπικής ζωής. Για να καταφέρουμε, επομένως, να απελευθερώσουμε τη δύναμη των γυναικών στο επιχειρείν, θα πρέπει όλα τα εμπλεκόμενα μέρη -από την Πολιτεία και τους φορείς χρηματοδότησης μέχρι τις ίδιες τις επιχειρήσεις- να αναλάβουν πρωτοβουλίες με στόχο την εξάλειψη εμποδίων και την παροχή κατάλληλης υποστήριξης και καθοδήγησης.
Ποιες θεωρείτε τις κυριότερες παθογένειες της ελληνικής πραγματικότητας;
Τα τελευταία χρόνια, παρά το αρνητικό διεθνές περιβάλλον, η ελληνική οικονομία δείχνει αξιοσημείωτες αντοχές, παρουσιάζοντας υψηλό ρυθμό ανάπτυξης, σταθερή μείωση της ανεργίας, εντυπωσιακή αύξηση των επενδύσεων, αλλά και των εξαγωγών. Σε αυτό έχουν συμβάλει σαφώς μια σειρά από παρεμβάσεις και μεταρρυθμίσεις, όπως η μείωση φόρων και εργοδοτικών εισφορών, η πρόοδος σε θέματα ψηφιακής διακυβέρνησης, η βελτίωση του πλαισίου αδειοδότησης επενδύσεων και άλλες.
Παραμένουν, όμως, σημαντικές διαρθρωτικές αδυναμίες, όπως είναι το υψηλό δημόσιο χρέος, η χαμηλή παραγωγικότητα και η υψηλή εξάρτηση από τις εισαγωγές, ιδιαίτερα σε μια περίοδο υψηλής αβεβαιότητας και αναταράξεων στην παγκόσμια και ευρωπαϊκή οικονομία. Είναι ανάγκη, λοιπόν, να επιταχύνουμε την προσπάθεια για μια δημοσιονομικά υγιή και παραγωγικά ισχυρή οικονομία, με συνέχιση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και σωστή αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και του νέου ΕΣΠΑ.
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, πολλές από τις οποίες είναι μέλη του ΕΒΕΑ, πλήττονται από την ενεργειακή κρίση, ενώ συγχρόνως είναι εκτός δυνατότητας δανειοδότησης από το τραπεζικό σύστημα (bankable).
Πώς σχεδιάζετε να αντιμετωπίσετε αυτή την κρίση ως ΕΒΕΑ;
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις της χώρας χρειάζονται ασφαλώς κάθε δυνατή στήριξη στην προσπάθειά τους να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν μέσα σε ένα αντίξοο περιβάλλον. Σε αυτό το πλαίσιο είναι απαραίτητη η συνέχιση των μέτρων για τη μείωση του ενεργειακού κόστους, ενώ θετικά λειτουργούν και μια σειρά από πρόσφατες παρεμβάσεις, όπως η κατάργηση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, ένα μέτρο το οποίο είχε πρώτο εισηγηθεί το ΕΒΕΑ, μονιμοποίηση της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών κ.ά. Κρίσιμο ζητούμενο, όμως, για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι η διασφάλιση πρόσβασης στις χρηματοδοτικές δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και του νέου ΕΣΠΑ – το οποίο θα διοχετεύσει συνολικά περίπου 4 δισεκατομμύρια ευρώ για τη στήριξη της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας. Ως ΕΒΕΑ δίνουμε προτεραιότητα σε δράσεις ενημέρωσης, συμβουλευτικής υποστήριξης και καθοδήγησης, ώστε να επωφεληθούν στο μέγιστο δυνατό βαθμό από τις ευκαιρίες που προκύπτουν στο επόμενο διάστημα. Συνεχίζουμε, παράλληλα, να διεκδικούμε και να προτείνουμε λύσεις για τη βελτίωση της πρόσβασης των μικρομεσαίων στη χρηματοδότηση μέσω των τραπεζών, καθώς και την ανάπτυξη χρηματοδοτικών εργαλείων και λύσεων προσαρμοσμένων στις ανάγκες των μικρότερων επιχειρήσεων.
Υπάρχουν σχέδια στο Επιμελητήριο σας για την υποστήριξη νέων επιχειρήσεων από τα χρηματοπιστωτικά εργαλεία της χώρας; Κι εάν ναι, ποια είναι αυτά;
Το Επιμελητήριό μας πρωτοπορεί εδώ και χρόνια στην ανάπτυξη υποστηρικτικών δομών και υπηρεσιών για τη νεοφυή επιχειρηματικότητα. Μεταξύ άλλων, δημιούργησε το πρώτο στην Ελλάδα Δίκτυο Επιχειρηματικών Αγγέλων: έναν αναγνωρισμένο διεθνώς θεσμό εναλλακτικής χρηματοδότησης που προωθεί ιδιωτικά κεφάλαια σε νέες επιχειρηματικές προσπάθειες, στηρίζοντας έτσι καινοτόμες ιδέες και νέες επιχειρήσεις στα πρώτα τους βήματα. Παράλληλα, μέσω της Θερμοκοιτίδας Νεοφυών Επιχειρήσεων Θ.Ε.Α. το ΕΒΕΑ παρέχει στις νεοφυείς επιχειρήσεις –πέρα από φιλοξενία και εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες- υποστήριξη και δικτύωση με επενδυτές εντός και εκτός χώρας.
Η ενασχόληση σας με τις νεοφυείς επιχειρήσεις από το βήμα του Ελληνικού Κόσμου ανέδειξε το καινοτομικό Πρόγραμμα XR Cosmos – ένα Νέο Παραγωγικό Μοντέλο Καινοτομίας και Ανάπτυξης με τη χρήση της εκτεταμένης πραγματικότητας (eXtended Reality). Να μας το περιγράψετε;
Σε μια περίοδο όπου απαιτούνται πρωτοβουλίες και δράσεις, οι οποίες και θα συμβάλλουν αποφασιστικά στη δημιουργία των προϋποθέσεων για τη μετάβαση της χώρας σε ένα νέο, αποδοτικό και εξωστρεφές παραγωγικό μοντέλο, το Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού μέσα από το Κέντρο Έρευνας, Ανάπτυξης και Αριστείας στην Εικονική και Επαυξημένη Πραγματικότητα στον «Ελληνικό Κόσμο» υλοποιεί το πρόγραμμα XR Cosmos. Το Πρόγραμμα αυτό αποτελεί ένα σύνολο δράσεων, πρωτοβουλιών και παρεμβάσεων με χρήση, κυρίως, της εκτεταμένης πραγματικότητας (eXtended Reality)και με στόχο να συγκεράσει τη δημιουργικότητα με τη βιώσιμη ανάπτυξη, εστιάζοντας σε κομβικούς τομείς της κοινωνίας. Στο πλαίσιο αυτό έχουμε προχωρήσει σε διασύνδεση με διεθνείς Ερευνητικούς Φορείς και Ιδρύματα, στη διεξαγωγή Διαγωνισμών Νεοφυών Επιχειρήσεων σε τομείς όπως ο Πολιτισμός, ο Τουρισμός, η Εκπαίδευση, η Υγεία, τα Μέσα και η Ψυχαγωγία, ενώ πρόκειται να διεξαχθεί και το 1ο XR Cosmos Συνέδριο με τη συμμετοχή ερευνητών, επιχειρηματιών, επενδυτών και θεσμικών παραγόντων.
Η αδιάλειπτη εισχώρηση της τεχνολογίας στη καθημερινότητα μας, η νέα ψηφιακή εποχή που συνεπάγεται δίχως άλλο τον εκσυγχρονισμό της ζωής μας πώς επηρεάζει τις ανθρώπινες σχέσεις;
Η τεχνολογική πρόοδος είναι επίτευγμα που στηρίζεται στην έμφυτη τάση του ανθρώπου να δημιουργεί, να ξεπερνά τον εαυτό του. Όσα έχουμε επιτύχει μέχρι τώρα στο πεδίο της τεχνολογίας, δημιουργούν τις προϋποθέσεις και τις δυνατότητες για να κάνουμε ένα ποιοτικό άλμα στην καθημερινότητά μας, στον τρόπο που εργαζόμαστε, που επιχειρούμε, που επικοινωνούμε. Είναι σημαντικό να διασφαλίζουμε την ευρύτερη δυνατή αξιοποίηση αυτών των ευκαιριών. Να φροντίζουμε η τεχνολογία να λειτουργεί ως όχημα ενδυνάμωσης, ως εργαλείο αντιμετώπισης και όχι όξυνσης ανισοτήτων. Σε αυτό το πλαίσιο είναι για παράδειγμα ανάγκη στην Ελλάδα να επενδύσουμε περισσότερο στην καλλιέργεια ψηφιακών δεξιοτήτων στο ανθρώπινο δυναμικό και ιδιαίτερα στις γυναίκες. Η τεχνολογία είναι πολύτιμη στο βαθμό που την αξιοποιούμε για να ενδυναμώσουμε και όχι να αντικαταστήσουμε τα θεμελιώδη της προσωπικής και κοινωνικής ευημερίας: την ουσιαστική επικοινωνία, τη δημιουργικότητα, την ισότητα ευκαιριών, τη συμπερίληψη.
Εύλογο να ρωτήσω πώς συνδυάζετε τους πολλαπλούς ρόλους σας – στο επιχειρηματικό, πολιτισμικό και διοικητικό πεδίο- καθώς και ποια είναι τα εργαλεία σας;
Αναμφισβήτητα, οι υποχρεώσεις είναι πολλές και η καθημερινότητά μου απαιτητική. Τα βασικά μου εργαλεία είναι ο προγραμματισμός και η οργάνωση. Και ασφαλώς, χρειάζεται πάντα μία ιεράρχηση των υποχρεώσεων. Βέβαια, η ενασχόλησή μου με όλα τα παραπάνω που αναφέρατε απαιτεί και μεγάλη ευελιξία, που είναι ούτως ή άλλως απαραίτητο εργαλείο στον χώρο του επιχειρείν.
Πώς αντιμετωπίσατε τον ανταγωνισμό;
Για μένα ο ανταγωνισμός λειτουργεί πάντα ως ένα επιπλέον κίνητρο για προσπάθεια και βελτίωση. Αν κάτι έχω διδαχθεί στη μέχρι τώρα πορεία μου, είναι ότι ο μόνος δρόμος για την επιτυχία περνά από τη σκληρή δουλειά, την αφοσίωση στους στόχους μας και τη συνέπεια στις προσωπικές μας αρχές και αξίες.
Ποια γυναικεία προσωπικότητα θαυμάζετε;
Θαυμάζω όλες τις γυναίκες που τόλμησαν. Όλες τις γυναίκες που με τον έναν ή τον άλλον τρόπο ήταν μπροστά από την εποχή τους και ήταν τολμηρές, όπως για παράδειγμα η Μπουμπουλίνα ή η Χέντι Λαμάρ, η οποία δεν περιορίστηκε μόνο στην εικόνα της ως καλλονής πρωταγωνίστριας της χρυσής εποχής του Χόλυγουντ, αλλά υπήρξε και μία ευφυής εφευρέτρια της πρώτης μεθόδου διασποράς φάσματος, που ήταν καθοριστική για την εξέλιξη των ασύρματων τηλεπικοινωνιών (Wi-Fi, Bluetooth, CDMA).
Τι ομορφαίνει τις πιο δικές σας στιγμές;
Οι άνθρωποί μου. Η οικογένειά μου, που λατρεύω, οι καλοί φίλοι και οι συνεργάτες μου, με τους οποίους μοιραζόμαστε το ίδιο όραμα. Οι άνθρωποί μας… Αυτοί είναι που μας ομορφαίνουν τη ζωή.
Ο νέος σημαντικός ρόλος σας ενέχει αδιαμφισβήτητα, πέραν των ευθυνών του, και την πρόκληση της επιτυχίας. Πώς οραματίζεστε το περιεχόμενο αυτής της επιτυχίας;
Επιτυχία θα είναι η συμβολή μου, μέσα από αυτό το ρόλο, στον εκσυγχρονισμό της ελληνικής οικονομίας, στην εξέλιξη και την ενδυνάμωση της επιχειρηματικότητας, μέσα σε έναν κόσμο που αλλάζει. Πιστεύω στη δημιουργικότητα και στις ικανότητες των ελληνικών επιχειρήσεων. Πιστεύω ότι, στηριζόμενη στις δυνάμεις των ανθρώπων της, αλλά και στις βαθιές ρίζες του πολιτισμού της, η Ελλάδα μπορεί όχι μόνο να ανταποκριθεί, αλλά και να πρωταγωνιστήσει στη διαχείριση των σύγχρονων προκλήσεων, όπως είναι η πράσινη μετάβαση, ο ψηφιακός μετασχηματισμός, η ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στην οικονομική δραστηριότητα, η καταπολέμηση των κάθε είδους ανισοτήτων, η δημιουργία περισσότερο συνεκτικών και δίκαιων κοινωνιών. Αυτό το όραμα συνεχίζω να υπηρετώ, με όλες μου τις δυνάμεις.
